Vijf van de grootste bedreigingen voor het leven in de oceaan

1. Oceaanlawaai

Geluidsoverlast onder water wordt vaak vergeten of onderschat omdat je het niet kunt zien, maar het is een grote bedreiging voor veel zeedieren. Dieren zoals walvissen en dolfijnen jagen en communiceren op basis van geluid. Zij hebben veel last van het lawaai van schepen, militaire sonar en seismisch onderzoek door de olie- en gasindustrie. Dit geluid kan dieren verstoren en in de war brengen, waardoor ze slecht eten of een partner kunnen vinden, en roofdieren niet horen aankomen. Dit kan uiteindelijk hun overleving bedreigen.

Om oceaanlawaai veroorzaakt door schepen te verminderen, is de eenvoudigste en snelst werkende oplossing om de snelheid van schepen te verlagen. 

IFAW werkt nauw samen met scheepvaartmaatschappijen en havens, en via de Marine Environment Protection Committee van de Internationale Maritieme Organisatie om oceaanlawaai te verminderen. We hebben ook rondetafelgesprekken georganiseerd met vertegenwoordigers van de scheepvaartindustrie en beleidsmakers om oceaanlawaai, aanvaringen en mogelijke oplossingen te bespreken.

We zijn heel blij dat, na jaren van intensief lobbyen door IFAW, in 2024 de Europese Commissie bindende limieten voor onderwaterlawaai heeft vastgesteld. Nu moeten EU-lidstaten zich aan deze limieten houden om geluidoverlast van schepen te reguleren en maritieme activiteiten zoals olie- en gaswinning te plannen.

We blijven lobbyen voor dit onderwerp via onze Blue Speeds-campagne. Als we de snelheid van schepen wereldwijd met slechts 10% verlagen, kunnen we het risico op aanvaringen met walvissen met ongeveer 50% verminderen, de uitstoot van broeikasgassen door schepen tot 13% verminderen en onderwaterlawaai met ongeveer 40% verminderen.

2. Aanvaringen door schepen

Scheepsaanvaringen hebben bijgedragen aan een afname van verschillende walvispopulaties, waaronder vinvissen en noordkapers. In 2025 zijn er nog maar ongeveer 370 noordkapers over in de wereld.

Hoewel er nog veel werk te doen is om de snelheid van schepen in de Atlantische Oceaan en daarbuiten te verminderen, boeken we op andere manieren succes. IFAW heeft een nieuwe versie gelanceerd van onze innovatieve en effectieve citizen science-technologie: de mobiele app Whale Alert.

De app verzamelt walviswaarnemingen om zeelieden te waarschuwen voor walvissen en om snelheidsaanbevelingen te doen om botsingen te voorkomen. Deze waarnemingen worden gedaan door het publiek, akoestische detecties en luchtonderzoeken.

3. Klimaatverandering

De stijging van de temperatuur op aarde door klimaatverandering heeft enorme – blijvende – gevolgen voor de oceaan. Het oppervlak van de oceaan warmt vier keer zo snel op als 40 jaar geleden, en in 2023 en 2024 hebben we recordtemperaturen gemeten.

Door de stijgende temperaturen zijn koraalriffen verbleekt. De National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) heeft bevestigd dat er in 2024 weer een grote wereldwijde koraalverbleking was. Door de opwarming van de aarde stijgt de zeespiegel overal ter wereld, wat schade toebrengt aan ecosystemen in kustgebieden. Daarnaast zorgt de toename van koolstof in de atmosfeer voor verzuring van de oceanen, met alle gevolgen van dien voor zeedieren zoals koraal, schelpdieren en plankton.

Het omarmen van op de natuur gebaseerde oplossingen voor klimaatverandering is cruciaal voor het nemen van rechtvaardige, duurzame en langetermijnmaatregelen tegen klimaatverandering. Wanneer we dieren centraal stellen in onze klimaatinspanningen en gebruikmaken van hun natuurlijke ecologische functies, kunnen we hun ecosystemen beschermen tegen verdere schade.

We weten ook dat de mariene biodiversiteit een belangrijke rol speelt in de strijd tegen klimaatverandering. Als we een gezonde oceaan ondersteunen en het onderling verbonden netwerk van het oceaanleven beschermen, beloont de oceaan ons door kooldioxide op te nemen en vast te leggen, door zuurstof te produceren en door de temperatuur van de aarde te reguleren.

Het is ook belangrijk om samen te werken met lokale gemeenschappen en belanghebbenden om eerlijke en duurzame klimaatprojecten op te zetten in hun lokale ecosystemen. Voorlichting is voor beide partijen essentieel, zowel het informeren van mensen over de gevolgen van klimaatverandering en hoe ze klimaatbewuster kunnen leven, als het leren van lokale experts om echt een verschil te maken in hun gemeenschap.

Het behoud van wilde dieren en het betrekken van gemeenschappen zijn een paar van de manieren waarop IFAW werkt aan het tegengaan van klimaatverandering. Er zijn echter veel kleine dingen die we allemaal dagelijks kunnen doen om ons leven duurzamer te maken. We kunnen fietsen of lopen in plaats van autorijden, ons gebruik van wegwerpplastic verminderen, tweedehands spullen kopen en bewust omgaan met water. Dit soort klimaatbewuste veranderingen zijn goed voor onze planeet en onze oceanen.

4. Verstrikking in visgerei

Verstrikkingen zijn een groot probleem. In 2024 hebben experts 34 gevallen van verstrikte walvissen voor de oostkust van Australië geregistreerd, maar ze denken dat dit slechts het topje van de ijsberg is. Onlangs hebben reddingswerkers vier dagen nodig gehad om een bultrugwalvis te bevrijden uit een wirwar van verstrikt visgerei in Canada. En tot nu toe in 2025 zijn al twee bultruggen bevrijd van levensbedreigende verstrikkingen voor de kust van Maui en nog eens twee voor de kust van Schotland.

Niet alle zeedieren hebben zoveel geluk. Een noordkaper, Cottontail genoemd, stierf in 2021 nadat hij vier maanden ernstig verstrikt had gezeten in zwaar vistuig.

Om verstrikking tegen te gaan, maakt IFAW mensen bewust hiervan, dringen we aan op regelgeving en bevorderen we innovatieve oplossingen in de VS en Canada om noordkapers en andere zeedieren te beschermen.

Daarnaast werken we aan de introductie van een nieuw soort kalmeringsmiddel dat verstrikte walvissen vertraagt, zodat onze dierenartsen ze uit de netten kunnen bevrijden. Met behulp van drones kunnen we de grootte van walvissen schatten en de juiste dosering toedienen. Deze methode maakt het bevrijden van walvissen veiliger en effectiever voor zowel de walvissen als de reddingswerkers. We hebben ook veilige en effectieve verdovingstechnieken ontwikkeld om verstrikte zeehonden te redden.

5. Plastic afval

Naar schatting komt er elk jaar 1,7 miljoen ton plastic in onze oceaan terecht. Onze weggegooide plastic flessen, zakken en verpakkingen verstikken en verstrikken dieren, of breken in kleine stukjes die kunnen worden ingeslikt, waardoor giftige chemicaliën vrijkomen.

Zeedieren raken regelmatig verstrikt in plastic afval, zoals je vaak ziet bij zeeschildpadden. Bovendien stikken ze in plastic omdat ze het voor voedsel aanzien. Kleinere stukjes plastic in de oceaan bestaan onder andere uit microplastics, die ontstaan wanneer grotere stukken plastic na verloop van tijd afbreken, en plastic korrels (nurdles), de grondstoffen die worden gebruikt bij de productie van plastic producten.

Deze kleine stukjes plastic worden gegeten door kleine vissen en soorten die lager in de voedselketen staan. Wanneer deze soorten vervolgens worden opgegeten door roofdieren, komen de giftige stoffen in het plastic terecht in de voedselketen en stapelen ze zich op, waardoor het hele mariene ecosysteem in gevaar komt. Meer dan 90% van de zeevogels heeft naar schatting plastic in zijn maag en er zijn microvezels gevonden in de magen van diepzeevissen.

We kunnen veel doen om de hoeveelheid plastic afval in onze oceanen te verminderen. Dit zijn kleine veranderingen in ons dagelijks leven, zoals het niet gebruiken van plastic zakken of rietjes, maar ook grotere initiatieven waar we ons voor kunnen inzetten.

Het Flipflopi Project, dat tijdens IFAW's Animal Action Awards 2024 werd uitgeroepen tot Innovator van het Jaar, is een Oost-Afrikaanse beweging die zich inzet om een einde te maken aan wegwerpplastic en ervoor te zorgen dat al het andere plastic deel gaat uitmaken van een kringloopeconomie. IFAW is onlangs een samenwerking aangegaan met Flipflopi om ervoor te zorgen dat ons werk aan de kust van Kenia hun inspanningen ondersteunt om de plastic crisis aan te pakken. De crisis die het mariene milieu en de soorten die we beschermen, aantast.