Hoe komt plastic in de oceaan terecht?

(Zee)leven in gevaar door plastic in de oceaan

In de zomer trekken we massaal naar het strand en brengen we veel tijd door aan de kust – en in de zee. Luister naar het geluid van de golven die breken op de kust, trotseer de golven op je surfplank, of geniet van het plezier van de kinderen die in de branding spelen. Maar de oceaan is zoveel meer: het is een van belangrijkste bronnen van leven op aarde. Hier wordt meer dan de helft van alle zuurstof op aarde geproduceerd en er leven miljoenen soorten die een cruciale rol spelen in mariene ecosystemen. 

Daarom is het extra pijnlijk als je nadenkt over de hoeveelheid plastic die elk jaar in de oceaan terechtkomt: naar schatting acht miljoen ton. Dit vormt een bedreiging voor de gezondheid van onze ecosystemen, zeedieren en mensen. Volgens de Environmental Protection Agency (EPA) gebruiken we elk jaar 380 miljard plastic zakken en verpakkingen. Voor de productie daarvan zijn maar liefst 12 miljoen vaten olie nodig. 

Schildpadden zien plastic tassen aan als voedsel

Dat klanten sinds kort in de winkel bijna nooit meer een plastic tas krijgen is een begin. Niet alleen omdat plastic tassen niet biologisch afbreekbaar zijn, maar ook omdat ze vaak worden opgegeten door zeeschildpadden – die de tassen aanzien voor kwallen. Maar ondanks deze maatregel en onze inspanningen is plastic nog steeds een grote vijand voor de oceaan en de dieren die erin leven. Een schokkende 90% van alle zeevogels heeft weleens plastic gegeten. Helaas is er niet één hoofdschuldige aan te wijzen voor het probleem van plasticvervuiling.

Hoe komt plastic in de oceaan terecht?

Plastic komt op verschillende manieren in de oceaan terecht: 

• Afval (dat door mensen wordt achtergelaten of per ongeluk door de wind in zee wordt geblazen)
• Illegale dumping of onjuiste verwerking van afval
• Lekken van stortplaatsen  
• Onjuiste afvoer van schijnbaar onschuldige persoonlijke verzorgingsproducten

Dieren verstrikt in plastic

Grotere stukken plastic, zoals tassen, sixpack-ringen, rietjes, flessen, touwen, afhaalverpakkingen en nog veel meer plastic artikelen die we gebruiken in ons dagelijkse leven worden macroplastics genoemd. Ze zijn niet alleen een doorn in het oog als ze aanspoelen op onze stranden, maar vormen ook een bedreiging voor zeedieren die erin verstrikt kunnen raken of het plastic opeten omdat ze denken dat het voedsel is. En daar stopt het gevaar van plastic afval niet. 

Het ontstaan van microplastics

Wanneer grotere stukken plastic worden afgebroken tot microplastics ontstaat een nieuwe bedreiging voor het leven in de oceaan. Microplastics zijn microscopisch kleine deeltjes plastic die kleiner zijn dan vijf millimeter. Meer dan 90% van het plastic in het oppervlaktewater van oceanen is microplastic. Kleinere vissen, of soorten lager in de voedselketen, zoals plankton en oesters, consumeren microplastics bij het filteren van water. Microplastics, en de gifstoffen die ze bevatten, worden doorgegeven via de voedselketen en worden uiteindelijk gegeten door grote zeedieren en mensen, met name in afgelegen, inheemse en armere gemeenschappen die afhankelijk zijn van uit het wild afkomstig voedsel.

Helaas bevatten veel tandpasta's, douchegels, scrubs en andere verzorgingsproducten nog steeds microbeads, een soort microplastic dat voor een schurend effect wordt toegevoegd aan gezondheids- en cosmeticaproducten. Microbeads zijn verboden in de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk, en verschillende andere landen overwegen een verbod. Maar tot die tijd worden ze als ingrediënt verwerkt in miljoenen producten wereldwijd. De meeste waterschappen beschikken niet over de middelen om deze microbeads te detecteren of verwijderen, dus ze worden niet uit het rioolwater gefilterd en komen in onze waterwegen terecht. 

Toevoeging van visnetten aan de plastic soep

Behalve het plastic waar we meteen aan denken bij plasticvervuiling, vormen ook verloren of achtergelaten visnetten (zogenaamde 'spooknetten') een probleem. Ze blijven achter in onze oceanen, drijven mee met de stromingen en nemen alles mee wat in hun netten verstrikt raakt. Omdat niemand deze netten meer in de gaten houdt, hebben ze vrij spel en doden ze al drijvend in de oceaan miljoenen zeedieren.

Acties tegen plastic soep

IFAW wil het probleem van plasticvervuiling en plastic soep aanpakken en iets doen aan de schade die het toebrengt aan zeedieren en het ecosysteem. Dat doen we onder andere door opruimacties op het strand. Al het plastic dat we opruimen kan niet meer worden afgebroken in kleinere stukjes en uiteindelijk microplastics die zich verspreiden in het milieu. Plastic dat we vinden op stranden van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Ierland, Portugal en Spanje kan zomaar afkomstig zijn van de kust van Canada. Natuurlijk zijn er dingen die je kunt doen om te helpen om de berg plastic wat kleiner te maken, van heel eenvoudig tot wat bewuster. 

Je zou hiermee kunnen beginnen: 

• Weiger plastic rietjes in cafés en restaurants (neem liever je eigen metalen rietje mee, zie hieronder)
• Vraag om geen bestek wanneer je eten afhaalt 
• Gebruik een herbruikbare waterfles  
• Recycle, zowel thuis als op het werk (zorg dat je weet hoe afval moet worden gescheiden)
  
  

Of zet een stapje extra: 

• Doe mee aan opruimacties in de buurt en op het strand 
• Houd een dag bij hoeveel wegwerpplastic je gebruikt. Hoe zou je minder plastic kunnen gebruiken? 
• Ga op zoek naar duurzame alternatieven gemaakt van bijvoorbeeld hout, glas of natuurlijke vezels, zoals:
• Herbruikbare tassen voor boodschappen (zorg dat je er altijd een in de auto of in je tas hebt)
• Reisbestek (ook wel 'bewust bestek' genoemd)
• Herbruikbare snackzakjes en broodzakjes  
• Praat met vrienden en familie over het belang van minder (of helemaal geen) plastic gebruiken

Natuurlijk kun je ook doneren aan IFAW en andere organisaties die zich inzetten voor een gezonde planeet voor ons allemaal.