dierenwalvissenWalvis

Walvis

Walvissen zijn enkele van de grootste dieren op aarde. Walvissen zijn zoogdieren, en net als mensen zijn ze warmbloedig, ademen ze lucht en zogen ze hun jongen. Er zijn 90 verschillende soorten walvissen, die in twee hoofdgroepen worden verdeeld: baleinwalvissen en tandwalvissen.

Baleinwalvissen hebben baleinen in hun mond, een soort lange platen gemaakt van keratine, die dienen als zeef. Hiermee filteren ze kleine visjes en minuscule zoöplankton uit het zeewater om dit te eten. Blauwe vinvissen, Groenlandse walvissen en grijze walvissen zijn bijvoorbeeld baleinwalvissen. Tandwalvissen hebben tanden. Deze walvissoorten, zoals beloega's en orka's, jagen actief op vissen, inktvissen en andere zeedieren.

Walvissen staan bovenaan de mariene voedselketen en spelen een belangrijke rol in het behoud van gezonde leefgebieden in de oceaan. Walvissen duiken op grote diepten en als zij naar boven komen om te ademen, helpen ze voedingsstoffen naar boven te brengen en te verspreiden. Dit zorgt voor meer fytoplankton aan het wateroppervlak, een belangrijke voedselbron voor veel vissen en schaaldieren.

De uitwerpselen van walvissen zijn ook goed voor het milieu. Hierin zitten namelijk grote hoeveelheden voedingsstoffen die planten en fytoplankton nodig hebben om te groeien. Fytoplankton neemt CO2 op uit onze atmosfeer en zet dit om in zuurstof. Zo zorgen walvissen indirect voor veel zuurstof; fytoplankton produceert namelijk zo'n 50% van de zuurstof op aarde.

Wat is de wetenschappelijke naam van een walvis?

Cetacea is de wetenschappelijke naam voor walvissen, dolfijnen en bruinvissen.

Er zijn meer dan 90 soorten walvissen. Enkele voorbeelden zijn de noordkaper (Eubalaena glacialis), de bultrug (Megaptera novaeangliae) en de blauwe vinvis (Balaenoptera musculus).

Wat is de beschermingsstatus van walvissen?

De beschermingsstatus van walvissen verschilt per soort. Volgens IUCN's rode lijst van bedreigde diersoorten vallen een aantal walvissoorten in de categorie ‘minst bedreigd’. Hieronder vallen de Groenlandse walvis en de bultrug, waarvan de populatie groeit.

Er zijn echter ook een aantal walvissoorten die door IUCN zijn geclassificeerd als ‘bijna bedreigd’ of ‘kwetsbaar’. De blauwe vinvis is geclassificeerd als ‘bedreigd’ en de Balaenoptera ricei (een vinvis) en de noordkaper zijn geclassificeerd als ‘ernstig bedreigd’. Dit betekent dat deze soorten een zeer groot risico lopen om in het wild uit te sterven.

Er zijn een aantal redenen waarom sommige walvissoorten moeite hebben om te overleven. Commerciële walvisvangst, aanvaringen met schepen, verstrikking in visnetten en klimaatverandering vormen allemaal een bedreiging voor walvispopulaties.

Waar leven walvissen?

Walvissen leven in alle oceanen op aarde. Ze komen voor in gematigde oceanen en tropische wateren rond de evenaar, maar ook in de ijskoude oceanen van de Noordpool en de Zuidpool.

Sommige walvissoorten leven in zeeën, zoals de Noordzee en de Middellandse Zee. Andere soorten migreren van het ene gebied naar het andere om hun voedselgebieden of broedplaatsen te bereiken.

Bedreigingen

Commerciële walvisvangst, botsingen met schepen, verstrikking in visnetten en klimaatverandering vormen allemaal bedreigingen voor de toekomst van walvissen.

Blauwe vinvis die uitademt, gezien van bovenaf.

Commerciële walvisvangst

Ondanks een wereldwijd verbod op commerciële walvisvangst en op de internationale handel in walvisproducten, blijven IJsland, Japan en Noorwegen commercieel op walvissen jagen. Meer dan 1.000 walvissen worden jaarlijks gedood in de commerciële walvisvangst.

Aanvaringen door schepen

Er zijn drukke handels- en transportroutes op onze oceanen, wat betekent dat er veel schepen door de voedsel- en broedgebieden van walvissen varen. Als gevolg hiervan kunnen walvissen door schepen worden geraakt, waardoor ze gewond raken of zelfs doodgaan.

Schepen en boringen op zee veroorzaken ook veel lawaai, wat de communicatie van walvissen kan verstoren en zelfs hun gehoor kan beschadigen. Hierdoor kunnen walvissen de voedsel- en broedgebieden die voor hen levensbelangrijk zijn, niet meer bereiken.

Verstrikking

Jaarlijks komt ongeveer 12 miljoen ton plastic in de oceanen terecht, waarvan 10% bestaat uit visgerei zoals netten, lijnen en touwen. Dit afval in de oceaan is schadelijk voor veel zeedieren, waaronder walvissen.

Walvissen kunnen verstrikt raken in afgedankte visnetten en touwen, wat kan leiden tot verwondingen, ondervoeding, infecties en de dood. Wetenschappers schatten dat jaarlijks honderdduizenden walvissen sterven als gevolg van verstrikking.

Klimaat

Door klimaatverandering worden de oceanen warmer, veranderen stromingen en smelt het zee-ijs in de poolgebieden. Al deze veranderingen hebben invloed op de beschikbaarheid en locatie van voedsel voor walvissen, waardoor hun energieniveau en voortplanting afnemen.

Veelgestelde vragen

Walvissen zijn fascinerende dieren. Lees hieronder leuke weetjes over deze bijzondere zeezoogdieren.

Een potvis zwemt in de buurt van de Azoren, vlak onder het wateroppervlak.

Zijn walvissen zoogdieren?

Walvissen zijn zoogdieren, geen vissen. Ze zijn warmbloedig, ademen lucht via hun longen en baren hun jongen al levend.

Wat eten walvissen?

Het favoriete eten van een walvis hangt af van de soort. Potvissen eten inktvissen, bultruggen houden van krill en kleine visjes, en beloega's eten octopussen, inktvissen, krabben, mosselen, garnalen, slakken en zandwormen.

Hoe slapen walvissen?

Walvissen slapen door de helft van hun hersenen uit te schakelen. De andere helft blijft wakker, zodat ze niet vergeten naar de oppervlakte te komen om adem te halen.

Na een tijdje wisselen ze van kant, zodat hun hele hersenen kunnen rusten.

Hoe lang leven walvissen?

De levensverwachting verschilt per walvissoort. De dwergvinvis wordt gemiddeld 30 tot 50 jaar oud, terwijl de Groenlandse walvis veel langer leeft en wel 100 tot 200 jaar oud kan worden.

Gewone vinvis zwemt onder water bij Portugal.

Waarom springen walvissen uit het water?

Er zijn verschillende theorieën over waarom walvissen uit het water springen en weer terug in het water ploffen. Walvissen kunnen dit doen om te laten zien hoe sterk en speels ze zijn tijdens het paarseizoen, om andere walvissen in de buurt te waarschuwen voor mogelijk gevaar, of om andere walvissen naar een voedselbron te leiden.

Wat is de grootste walvis?

De blauwe vinvis uit de Antarctische wateren is de grootste walvis – en het grootste dier – op aarde. Deze walvissoort kan meer dan 180.000 kilo wegen en bijna 30 meter lang worden.

Hoeveel walvissen zijn er nog op de wereld?

Veel walvispopulaties werden in de 19e eeuw bijna uitgeroeid, toen de walvisvangst op industriële schaal plaatsvond. Men denkt dat twee derde van de potvissen en tot wel 90% van de blauwe vinvissen in die tijd zijn verdwenen.

Sommige walvissoorten, zoals de noordkaper, hebben nog steeds moeite om zich te herstellen van deze periode van intense jacht. Volgens wetenschappers zijn er op dit moment minder dan 340 over, waarvan minder dan 70 vrouwtjes die jongen kunnen krijgen.

Ons werk

IFAW zet zich in voor de bescherming van walvissen, zeedieren en hun leefgebieden over de hele wereld.

Innovatie in de visserij

In de Verenigde Staten en Canada zet ons team zich in om de noordkaper te beschermen tegen uitsterven. Door de vele verstrikkingen in visnetten en scheepsaanvaringen staat deze soort nu op het punt van uitsterven. We werken samen met vissers, fabrikanten van vistuig en wetgevers om innovatieve oplossingen te bevorderen, waaronder vistuig ‘op aanvraag’ dat verstrikking helpt voorkomen.

Aanvaringen met schepen vermijden

We werken ook aan het voorkomen van aanvaringen met schepen, die een grote bedreiging vormen voor het voortbestaan van noordkapers in de VS en Canada, blauwe vinvissen in Sri Lanka, potvissen in Griekenland en brydevinvissen in Nieuw-Zeeland. Zo willen we het aantal gewonde en dode walvissen verminderen. In sommige gevallen betekent dit dat scheepvaartroutes moeten worden verlegd of dat schepen langzamer moeten varen.

Geluidsoverlast onder water verminderen

Oceaanlawaai is een ander groot probleem voor walvissen. Daarom hebben we samen met de Natural Resources Defense Council (NRDC) en het creatieve bureau Imaginary Forces een Emmy Award-winnende documentaire gemaakt, Sonic Sea, om mensen bewust te maken van deze onzichtbare vervuiling. De film laat zien hoe gevaarlijk oceaanlawaai is en wat IFAW doet om het te verminderen.

In Europa willen we met onze Blue Speeds-campagne de snelheid van schepen verminderen om onze oceanen veiliger, stiller en gezonder te maken voor walvissen en andere zeedieren. Door een snelheidslimiet in te stellen voor commerciële schepen in de Europese Unie, kunnen we onderwaterlawaai verminderen, het risico op botsingen met walvissen verkleinen en ook de uitstoot van schadelijke broeikasgassen door de scheepvaart verminderen. Naast de ecologische voordelen, is dit ook nog eens voordelig voor de industrie zelf: Blue Speeds kan de maritieme sector miljarden euro's aan brandstofkosten besparen.

Walvissen kijken, niet eten

IFAW heeft ook hard gewerkt in IJsland, waar walvissen worden gedood voor hun vlees. De meeste vraag naar walvisvlees komt echter van buitenlandse toeristen, omdat het aan hen wordt aangeprezen als een traditioneel IJslands gerecht. Met onze campagne ‘Meet Us, Don't Eat Us’ promoten we het spotten van walvissen als duurzaam alternatief voor de commerciële walvisvangst en ontkrachten we de mythes over walvisvlees. Dankzij tientallen jaren van inspanningen komt er mogelijk binnenkort een einde aan de commerciële walvisvangst in IJsland, waardoor er geen walvissen meer onnodig worden gedood in dit prachtige land.

Hoe kun je helpen?

Met hulp van onze lokale teams en partners heeft IFAW al heel veel walvissen over de hele wereld kunnen redden. Er zijn echter nog steeds vele walvissen die worden bedreigd. Er is nog veel meer werk te doen. Draag nu bij aan ons werk voor walvissen.

Red en bescherm walvissen en andere zeedieren >>