Feiten en weetjes over olifanten

Fascinerende weetjes over olifanten

1. Olifanten zijn de grootste landdieren ter wereld

Olifanten zijn 's werelds grootste levende landdieren. De enige dieren die groter zijn dan olifanten, zijn walvissen. De blauwe vinvis is de grootste. 

Van de drie soorten olifanten is de Afrikaanse savanneolifant het grootst. Deze olifanten zijn van slurf tot staart ongeveer negen meter lang, en ze zijn bij hun schouders vier meter hoog. Volwassen mannetjes kunnen tot 6.800 kilo wegen.

2. Er zijn drie soorten olifanten

De verschillende soorten olifanten zijn de Afrikaanse savanneolifant, de Afrikaanse bosolifant en de Aziatische olifant.

Van de Aziatische olifanten zijn er ten minste drie erkende ondersoorten: de Sri Lankaanse of Ceylon-olifant, de Indische olifant en de Sumatraanse olifant. De Borneodwergolifant, de kleinste olifantensoort ter wereld, wordt beschouwd als een andere ondersoort of populatie van de Aziatische olifant.

3. Olifanten in het wild kunnen zo'n 70 jaar oud worden

Olifanten kunnen bijna net zo oud worden als mensen. Afrikaanse olifanten kunnen een leeftijd bereiken van maximaal 74 jaar, en Aziatische olifanten kunnen tot ongeveer 80 jaar oud worden. De oudste bekende olifant ter wereld zou een Aziatische olifant zijn die in gevangenschap 89 jaar oud werd. 

4. Olifanten leven in kuddes die worden geleid door matriarchen

Sommige oudere vrouwelijke olifanten staan bekend als matriarchen. De matriarch dient als leider van de kudde. De andere vrouwelijke olifanten in de kudde worden koeien genoemd. 

De matriarchen zorgen voor het welzijn en het overleven van hun families. Een familiegroep van olifanten bestaat uit een moeder, haar onvolwassen jongen, en soms haar zussen, tantes en oma's. De groepen variëren over het algemeen in grootte van 2 tot meer dan 20 olifanten. Het oudste vrouwtje wordt beschouwd als de matriarch. 

Mannetjesolifanten, stieren, gaan bij hun moeder weg als ze ongeveer 14 jaar oud zijn. Dan sluiten ze zich aan bij een groep van vrijgezelle mannetjes. Deze groepen bestaan uit een aantal jongere stieren en één ouder mannetje.

5. Olifantenfamilies veranderen continu

Een olifant kan de dag 's ochtends beginnen in een groep van 12 tot 15 dieren, maar zich rond het middaguur aansluiten bij grotere kuddes, later op de middag in een kleinere groep gaan eten en 's nachts alleen met directe nakomelingen of ouders blijven. 

Dit soort sociale dynamiek staat bekend als een 'fission-fusion society' – een samenleving die bestaat uit splitsen en samenvoegen. Het is vergelijkbaar met hoe wij mensen overdag naar school gaan of werken en dan 's avonds terugkeren naar ons gezin of ander huishouden. 

6. Olifantenkalfjes wegen bij hun geboorte zo'n 90 kilo

Kalfjes hebben veel voeding nodig: ze drinken meer dan 5 liter melk per dag.

IFAW ondersteunt de zorg voor jonge olifantenkalfjes in olifantenopvangen Lusaka Elephant Nursery en Zimbabwe Elephant Nursery. Hier worden ze verzorgd door professionele verzorgers die aan hun veeleisende behoeften voldoen. Bekijk hier hoe hun dag eruit ziet.

7. Niet alle olifanten hebben slagtanden

De meeste Afrikaanse olifanten hebben slagtanden, zowel mannetjes als vrouwtjes. Bij de Aziatische olifanten hebben echter alleen sommige mannetjes slagtanden. Olifanten zonder slagtanden hebben soms wel zogenaamde 'tushes'; dit zijn hele kleine slagtanden die nauwelijks zichtbaar zijn.

Slagtanden kunnen wel een meter lang worden. Olifanten gebruiken hun slagtanden om zich te verdedigen tegen roofdieren en te graven naar water en wortels. Mannelijke olifanten gebruiken ze ook om onderling te vechten. Helaas maken de slagtanden van olifanten hen tot doelwit voor stropers die ze willen verkopen in de ivoorhandel.

8. Olifanten zijn herbivoren en eten meer dan 300 verschillende soorten planten

Het dieet van olifanten bestaat uit verschillende grassoorten, wortels, vruchten en boomschors. Sommige Aziatische olifanten eten ook bananen, rijst en suikerriet. Dit zijn gewassen die door mensen op boerderijen worden verbouwd. Afrikaanse olifanten hebben een voorliefde voor gewassen zoals maïs, citrusvruchten en peulvruchten.

Als olifanten honger hebben, gaan ze op deze gewassen van boeren af. Dit zorgt er helaas voor dat olifanten vaak het doelwit worden van vergeldingsacties – een vorm van mens-dier-conflict.

9. Een volwassen olifant eet ongeveer 100 kilo voedsel op een dag

Olifanten moeten ook ongeveer 100 liter water per dag drinken. Deze hoeveelheden kunnen verdubbelen als de olifant extra hongerig of dorstig is.

Vanwege hun grote behoeften hebben olifanten veel ruimte nodig om hulpbronnen te vinden, wat een steeds groter probleem wordt naarmate menselijke gemeenschappen zich uitbreiden. Daarnaast zorgt de droogte die ontstaat door klimaatverandering ervoor dat olifanten moeilijker voldoende water kunnen drinken.

IFAW werkt eraan om versnipperde leefgebieden van olifanten weer met elkaar te verbinden en ze voldoende ruimte te geven om rond te trekken.

10. De slurf van een olifant is zijn neus

Een olifant gebruikt zijn slurf om te ruiken. Dit is echter lang niet de enige functie van dit lichaamsdeel. De slurf wordt namelijk ook gebruikt om te ademen, om water op te vangen om te drinken, om water te sproeien, als snorkel in diep water, om affectie te tonen, voor andere vormen van communicatie, en om te trompetteren. Daarnaast dient de slurf soms ook zoals een hand bij mensen, omdat deze voorwerpen op kan pakken.

Een slurf heeft geen gewrichten of botten, maar kan al deze functies uitvoeren met behulp van duizenden spieren.

11. Olifanten zien slecht, maar ruiken en horen uitstekend

Hun slechte zicht compenseren olifanten met een geweldig reukvermogen en gehoor. Olifanten horen lage frequenties (17 Hz) die voor mensen niet hoorbaar zijn. (Wij horen tot 20 Hz.) Wij mensen horen echter hoge frequenties wel beter (tot 20.000 Hz) dan olifanten (tot 12.000 Hz).

12. De oren van een olifant worden niet alleen gebruikt om te horen

De oren van een olifant worden ook gebruikt om zijn lichaamstemperatuur te reguleren. De bloedsomloop van een olifant leidt het bloed van zijn lichaam naar de oren, die grote bloedvaten bevatten. Omdat de oren dun zijn en ver naar buiten reiken, koelt het bloed af. Dit koelere bloed wordt vervolgens terug door het lichaam gecirculeerd, waardoor de olifant afkoelt.

13. Olifanten zijn zeer intelligente en empathische dieren

Het is bekend dat olifanten medeleven tonen, zelfbewustzijn hebben en verdriet laten zien. Ze herkennen pijn en verdriet van andere olifanten en reageren daarop. Als bijvoorbeeld een lid van een kudde gewond raakt, zal de rest van de kudde langzamer lopen om ervoor te zorgen dat ze bij kunnen blijven.

Er is ook gezien dat olifanten gewonde en zieke dieren optillen met hun slurf en slagtanden, en dat ze noodkreten laten horen. Als olifanten overstuur zijn, flapperen ze vaak met hun oren en maken ze geluiden met een lage frequentie. Wanneer ze dat doen, kan het voorkomen dat een andere olifant naar ze toe komt en ze troost door over hun slurf te aaien.

14. Olifanten hebben een uitstekend geheugen

Olifanten vergeten niet. Onderzoekers ontdekten dat veel olifanten die van stropers werden gered, jaren later weer hun weg terug vonden naar hun natuurlijke leefgebied.

Olifanten kunnen zich bovendien heel goed de gezichten van andere olifanten herinneren. Matriarchen hebben een bijzonder goed geheugen, omdat ze de sociale dynamiek van hun kudde moeten bijhouden.

15. Olifanten lijken op een bepaalde manier om overledenen te rouwen

Als olifanten de overblijfselen van een overleden olifant tegenkomen, stoppen ze en observeren ze deze in stilte, waarbij ze vaak aan de botten ruiken en ze aanraken met hun slurf. Soms begraven ze overleden olifanten uit hun kudde in takken.

Wat doet IFAW om olifanten te helpen?

Olifanten ruimte geven

IFAW's Room to Roam-initiatief is een ambitieuze visie op het behoud van olifanten in Afrika. Het doel is om versnipperde leefgebieden weer met elkaar te verbinden en deze prachtige dieren de ruimte te geven die ze nodig hebben om voedsel, water, een partner en andere levensbehoeften te vinden.

Room to Roam wordt ondersteund door 20 jaar wetenschap, veldwerk en maatschappelijke betrokkenheid, en zal zorgen voor het voortbestaan van levensvatbare, stabiele olifantenpopulaties.

Stroperij tegengaan

Bij IFAW steunen we rangers en hun welzijn. Deze mensen vechten in de frontlinie voor olifanten. Ze beschermen ze tegen stropers die op zoek zijn naar hun slagtanden voor de ivoorhandel.

IFAW gaat stroperij ook op andere manieren tegen, zoals via de Coalition to End Wildlife Trafficking Online, dat strijdt tegen de illegale online handel in wilde dieren.

Conflicten met mensen voorkomen

We werken samen met gemeenschappen om conflicten tussen mensen en olifanten te voorkomen, omdat de dieren steeds meer in contact komen met lokale steden en dorpen.

Omdat olifanten bang zijn voor bijen, hebben we rondom dorpen, zoals in Malawi, bijenkorven geplaatst om rondtrekkende olifanten bij de dorpen weg te houden. Dit beschermt zowel de dieren als de mensen.

Weesolifanten redden en verzorgen

Individuele olifanten zijn van groot belang voor het voortbestaan van hun soort. Daarom steunen we ook reservaten en reddingscentra voor olifanten, zoals Lusaka Elephant Nursery en Zimbabwe Elephant Nursery. Deze centra zorgen voor verweesde olifantenkalfjes die hun familie hebben verloren of van hen zijn gescheiden.