Wildlife Crime
Door Zanji Valerie Sinkala
In de oostelijke provincie van Zambia, waar de nationale parken Lukusuzi en Kasungu samenkomen in een strook met veel menselijke nederzettingen, zijn conflicten tussen mensen en olifanten een serieus probleem geworden.
Wildlife rangers aan het werk in Kasungu National Park, Malawi. Foto: Naudé Heunis / © IFAW
Er wonen meer dan 15.000 mensen langs de belangrijkste migratieroutes van olifanten in het Malawi-Zambia Elephant Landscape. Doordat leefgebieden steeds meer versnipperd raken door bebouwing en ontbossing, komen olifanten en mensen steeds vaker met elkaar in aanraking. Het plunderen van gewassen, vooral maïs, is tegenwoordig een veelvoorkomende reden van mens-dier-conflict.
De regio staat in verbinding met het ecosysteem van de Luangwa-vallei, waar de grootste populatie olifanten van Zambia leeft – ongeveer 15.000 dieren. Ondanks het geschikte leefgebied werden er in 2020 geen olifanten geregistreerd in Lukusuzi. Dit komt vooral door een gebrek aan water in het park, door nederzettingen in wildcorridors, door stroperij en door toenemend contact tussen mensen en wilde dieren. Dit is een gevolg van de snelle bevolkingsgroei (geschat op 2,9% per jaar) en slechte planning van het landgebruik.
Deze enorme afname van de olifantenpopulatie deed zich niet alleen voor in Lukusuzi, maar ook in het naburige Kasungu National Park in Malawi. De olifantenpopulatie in Kasungu is tussen 2015 en 2022 afgenomen van ongeveer 1.000 tot slechts ongeveer 50. Om Kasungu weer te bevolken met dieren, heeft het Malawi Department of National Parks and Wildlife (DNPW) in 2022 263 olifanten en 400 andere dieren van verschillende soorten naar Kasungu overgebracht.
Om gemeenschappen en wilde dieren te helpen samen te leven, heeft IFAW de rangers van DNPW en de autoriteiten voor wilde dieren uitgerust met de EarthRanger-tool. Dit is een app waarmee olifanten live – in realtime – kunnen worden gevolgd. De app heeft het beheer van mens-dier-conflicten in dit gebied ingrijpend veranderd.
Een app om conflicten tussen mensen en wilde dieren te voorkomen
Met hulp van IFAW en partners hebben 28 olifanten in Kasungu, vooral vrouwtjes, GPS-halsbanden gekregen als onderdeel van de herplaatsing. Omdat elke vrouwtjesolifant een groep van minstens 10 olifanten leidt – van pasgeboren kalfjes tot volwassen dieren – kan EarthRanger de bewegingen van de kudde over de grenzen heen volgen.
Rond Kasungu houdt een virtuele ‘omheining’ op een kilometer afstand van de parkgrens de bewegingen van de olifanten met halsbanden in de gaten. Wanneer een olifant met een halsband de virtuele omheining nadert, stuurt de app sms-meldingen naar rangers en DNPW-functionarissen. Zij mobiliseren dan snelle interventieteams (RRU's) en eerstelijnsteams (PRT's) die zijn opgeleid en gestationeerd in conflictgevoelige dorpen.
“EarthRanger helpt ons om weloverwogen beslissingen te nemen in onze reacties op olifanten”, zegt O'Brian Hamoonga, Wildlife Park Ranger bij DNPW in Zambia. “Het geeft ons vroegtijdige waarschuwingen en alarmeert de ambtenaren die in risicogebieden zijn gestationeerd. We kunnen reageren voordat er een conflict ontstaat.”
Olifanten net nadat ze zijn vrijgelaten in Kasungu National Park. Foto: Steven N'gomba / © IFAW
Deze waarschuwingen helpen conflicten te voorkomen. Via smartphones met EarthRanger en GPS-apps krijgen de teams in het veld de coördinaten van naderende olifanten, en kunnen ze snel reageren met niet-dodelijke afschrikmiddelen, zoals vuurwerk en chilipepers. EarthRanger heeft de snelheid en coördinatie van hun reacties flink verbeterd.
“Elke keer dat olifanten de grens van Kasungu National Park overschrijden, krijgen we via EarthRanger een melding op onze telefoons”, zegt Chris Kaoma, Field Operations Manager bij IFAW in Zambia.
Real-time gegevens verzamelen
Het beheren van mens-olifant-conflicten gaat tegenwoordig verder dan het reageren op incidenten. EarthRanger maakt het mogelijk om conflicten op de lange termijn te voorkomen. Het platform verzamelt real-time gegevens over soorten conflicten, plaatselijke patronen en hoe goed maatregelen werken.
Al deze informatie komt terecht in een speciaal dashboard in Lukusuzi National Park. Met deze kennis kunnen plannen voor landgebruik worden aangepast, seizoensgebonden olifantencorridors worden geïdentificeerd en nationale strategieën worden verbeterd.
Tussen 2001 en 2023 verloor Kasungu 890 hectare bos, een afname van 1,9% sinds 2000. Dit is het gevolg van brandlandbouw, het oogsten van brandhout en de productie van houtskool. Dankzij de integratie van EarthRanger in middelen voor ruimtelijke planning, kunnen natuurbeschermingsteams nu in kaart brengen welk leefgebied geschikt is voor olifanten, veranderingen in de landbedekking volgen en prioriteiten stellen voor zones om conflicten te verminderen. Deze wetenschappelijk onderbouwde aanpak verbetert de plannen voor co-existentie in het 23.750 km² grote olifantengebied in Malawi en Zambia.
“EarthRanger geeft ons ook info over waar mens-olifant-conflicten het meest voorkomen”, voegt O’Brian toe. “We kunnen nu realtime rapporten maken die ons helpen om snel te handelen en anderen te informeren.”
Door geavanceerde technologie te combineren met natuurbehoud dat door de gemeenschap wordt geleid, geeft het Room to Roam-initiatief van IFAW olifanten de ruimte die ze nodig hebben en helpt het dieren en mensen om samen in balans te leven. EarthRanger is een reddingslijn in een landschap waar de toekomst van mensen en olifanten nauw met elkaar verweven is.
Help om olifanten en andere wilde dieren over de hele wereld te beschermen en redden.
Gerelateerde content
Zonder jouw steun kunnen wij ons werk niet doen. Geef nu voor het verbeteren van de leefomstandigheden voor dieren.