EU Ocean Pact: Hoge verwachtingen, zwakke toezeggingen

(Brussel, 5 juni 2025) - Vandaag heeft de Europese Commissie haar 'Ocean Pact' gepubliceerd, een langverwacht initiatief om de gezondheid van de EU-zeeën te verbeteren en kustgemeenschappen te ondersteunen. Maar hoewel de ambitie van het pact welkom is, mist het voorstel de urgentie, duidelijkheid en inzet die nodig zijn om de drievoudige crisis aan te pakken waarmee onze planeet wordt geconfronteerd: klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling. 

Het Oceaanpact stelt geen juridisch bindende doelen voor de bescherming van ten minste 30% van de EU-zeeën tegen 2030, waarvan 10% onder strikte bescherming. Ook ontbreekt een duidelijk plan om destructieve activiteiten in beschermde mariene gebieden geleidelijk uit te bannen. 

“De Commissie heeft de kans gemist om de bescherming van Europese zeeën te versterken. Dit pact biedt niet de ambitie of de instrumenten die we dringend nodig hebben”, aldus Ilaria Di Silvestre, directeur beleid en belangenbehartiging Europa bij IFAW. “Wat het nodig heeft zijn afdwingbare doelen, de juiste financiering en zinvolle actie, niet alleen beloften.” 

Handhaving is een ander groot hiaat. De “handhavingsstrategie” van het pact blijft vaag en ontbeert de capaciteit en mechanismen die nodig zijn om naleving van de oceaanwetten van de EU te garanderen. Ook de financiering is onzeker, waardoor de uitvoering in gevaar komt.  

IFAW is ook bezorgd over het plan van de Commissie om “een leidraad voor het beheer van roofdieren” te presenteren. Het is van cruciaal belang om te erkennen dat elke soort een essentieel onderdeel is van diens ecosysteem, en het gebruik van sommige soorten als zondebok voor beleidsfouten wordt niet door de wetenschap ondersteund. 

Een bemoedigend en welkom aspect van het pact is echter de verwijzing naar de binnenkort te lanceren 'High Ambition Coalition for a Quiet Ocean'. Betrokkenheid bij dit internationale initiatief geeft aan dat de EU zich inzet om prioriteit te geven aan en oplossingen na te streven die de significante effecten van onderwatergeluid op de mariene biodiversiteit aanpakken. Ondanks het feit dat de EU vertrouwt op deze en andere mondiale toezeggingen in plaats van het voortouw te nemen met haar eigen beleid, geeft zij met haar toetreding tot deze coalitie een sterk signaal af dat zij actie zal ondernemen om de geluidsoverlast onder water in de Europese wateren te verminderen. 

IFAW is ook van mening dat de verwijzing naar een mogelijke herziening van het Marine Strategy Framework Directive (MSFD) een kans is om de uitvoering ervan te verbeteren en wettelijk bindende maatregelen te nemen om een beter gezondheidsniveau voor alle EU-zeeën te bereiken. 

Momenteel voldoet 97% van de mariene gebieden in de EU niet aan die norm. Een belangrijke factor is voortdurend onderwaterlawaai, voornamelijk afkomstig van de commerciële scheepvaart. De inspanningen om dit probleem aan te pakken zijn begonnen, maar blijven gericht op gegevensverzameling in plaats van op het concreet terugdringen van lawaai bij de bron. 

“Onderwatergeluid is een bekend probleem met ernstige gevolgen”, zegt Di Silvestre. “De wetenschap is duidelijk. Het is nu essentieel om wettelijk bindende maatregelen te nemen die echte resultaten opleveren.” 

IFAW's Blue Speeds biedt een praktische oplossing. Door de snelheid van schepen met slechts 10% te verlagen, kan het onderwatergeluid van de scheepvaart met 40% afnemen, de uitstoot van broeikasgassen door de sector met 13% en het risico op aanvaringen met walvissen met de helft. Bijkomende voordelen zijn een betere luchtkwaliteit en brandstofbesparing voor de scheepvaartsector. 

“Blue Speeds is een eenvoudige, kosteneffectieve maatregel die het klimaat, het zeeleven en de menselijke gezondheid ten goede komt”, voegde Di Silvestre eraan toe. “Het heeft de steun van burgers, havens en scheepvaartmaatschappijen. Nu moeten de EU-instellingen in actie komen.” 

IFAW roept de EU en de lidstaten op om een gedetailleerd EU Ocean Pact dashboard op te stellen om de voortgang te monitoren aan de hand van krachtige doelstellingen met implementeerbare maatregelen, voor betere handhaving te zorgen en concrete acties zoals Blue Speeds op te nemen. De EU kan nog steeds wereldwijd een voortrekkersrol spelen in het beschermen van de oceanen en haar zeeën en kustgemeenschappen voor toekomstige generaties.