Waarom zouden we bedreigde dieren beschermen?

Het behouden van bedreigde diersoorten zorgt ervoor dat het leven op onze planeet in evenwicht blijft en garandeert een gezondere en veiligere toekomst voor ecosystemen en mensen.

Het is onze missie bij IFAW om te bouwen aan een toekomst waarin dieren en mensen samen in balans zijn. Met dit doel voor ogen is het essentieel om te onderzoeken waarom we bedreigde diersoorten moeten beschermen. Waarom zijn ze zo belangrijk? En hoe zou onze wereld eruit zien zonder hen?

Waarom zouden we bedreigde diersoorten beschermen?

Bedreigde soorten zijn essentieel voor de biodiversiteit

We kunnen biodiversiteit zien als het evenwichtsspel van de natuur, waarbij alle soorten ter wereld samenwerken om populaties in toom te houden en de ecosystemen van onze planeet te beschermen. Als bepaalde soorten worden bedreigd of uitsterven, wordt dat evenwicht verstoord. Dit heeft effect op alle soorten op aarde.

Bijen bijvoorbeeld: deze insecten spelen een cruciale rol in de bestuiving van planten, helpen de biodiversiteit in stand te houden en zorgen voor de beschikbaarheid van fruit, groenten en noten in onze ecosystemen.

Het feit dat het aantal bijenpopulaties wereldwijd afneemt en sommige soorten regionaal uitsterven, zoals de gele hommel en de zwarte sachembij, kan grote gevolgen hebben voor voedselzekerheid en de gezondheid van ecosystemen.

Bedreigde soorten geven ons informatie over de gezondheid van het milieu

Bedreigde soorten kunnen dienen als indicatie van de gezondheid van het milieu. Als populaties afnemen, kan dat wijzen op onderliggende problemen, zoals de vernietiging van leefgebied, vervuiling en/of klimaatverandering. Als die problemen niet worden aangepakt, kan dit de stabiliteit van het hele ecosysteem en veel andere soorten bedreigen.

Door de afname van populaties Amerikaanse zeearenden in Noord-Amerika ontdekten wetenschappers bijvoorbeeld dat het milieu was vervuild met DDT, een bestrijdingsmiddel dat werd gebruikt tegen muggen en andere insecten. Zo diende de Amerikaanse zeearend dus als waarschuwingssignaal voor de milieuschade die DDT aanrichtte. Hierdoor kon een verbod op de chemische stof worden ingesteld en konden de zeearendpopulaties en het milieu herstellen.

Klimaatverandering is afhankelijk van biodiversiteit

Klimaatverandering is nauw verbonden met het verlies van biodiversiteit. Het beschermen en herstellen van ecosystemen met een grote biodiversiteit is dus cruciaal in de strijd tegen klimaatverandering.

Biodiversiteit helpt ecosystemen om zich aan te passen aan klimaatverandering: verschillende planten- en diersoorten kunnen koolstofdioxide vastleggen, temperaturen reguleren en de weerbaarheid vergroten bij klimaatgevolgen. Wanneer de biodiversiteit afneemt door de vernietiging van leefgebieden of het verlies van soorten, worden ecosystemen kwetsbaarder en in gevaar gebracht.

IFAW is voorstander van op de natuur gebaseerde oplossingen tegen klimaatverandering, waaronder de bescherming van dieren. Dieren zijn de sleutel tot de bescherming van hun ecosystemen en de beperking van klimaatverandering, simpelweg door hun natuurlijke functies.

Ondertussen leidt klimaatverandering tot het verlies van leefgebieden en stijgende temperaturen die deze dieren nog meer in gevaar brengen, waardoor een soort vicieuze cirkel ontstaat. Bij een wereldwijde temperatuurstijging van 4,3°C zou 16% van alle soorten ter wereld uitsterven.

Van de dieren die op de IUCN-lijst van bedreigde diersoorten staan, wordt op dit moment meer dan 25% bedreigd door klimaatverandering. Wetenschappers voorspellen dat tegen het jaar 2070 een derde van alle dier- en plantensoorten zal worden bedreigd door klimaatverandering.

Bedreigde soorten helpen het dieren- en plantenleven om hen heen

Bepaalde dieren staan bekend als 'ecosysteemingenieurs', omdat ze hun omgeving en leefgebied helpen beschermen door hun eetgedrag en ander gedrag.

Hieronder staan enkele voorbeelden van ecosysteemingenieurs. Elk van deze dieren omvat een breed scala aan verschillende soorten, waaronder soorten die als bedreigd zijn geclassificeerd.

• Haaien: Door hun positie aan de top van de voedselketen helpen haaien bij het reguleren van de populaties van prooidieren. Dit houdt het evenwicht in de voedselketen in zee in stand. Het is een complex systeem: als er bijvoorbeeld weinig rifhaaien zijn om te jagen op snappers en tandbaarzen, worden deze populaties op koraalriffen te groot. Dit zorgt er dan weer voor dat zij hun voedselbron, algenetende vissen, overeten. Zonder voldoende algenetende vissen kunnen algen de overhand nemen en het koraal verstikken en doden.
• Olifanten: Deze vriendelijke reuzen doorkruisen de savanne en eten elke dag 140-300 kg voedsel. Terwijl ze door hun leefgebied lopen, verspreiden olifanten zaden via hun uitwerpselen, soms wel 60 kilometer van de plek waar de planten zijn opgegeten. Olifantenpoep is een uitstekende meststof, die zorgt voor nieuwe groei van onverteerde zaden. Deze planten vestigen zich in nieuwe gebieden en creëren uiteindelijk nieuwe leefgebieden en voedsel voor allerlei andere dieren.
• Zeehonden: Deze zeezoogdieren zijn zowel roofdieren (van vis, inktvis, schelpdieren, zeevogels en ander zeeleven) als prooidieren (voor jagende dieren zoals ijsberen, orka's en haaien). Dit draagt allemaal bij aan het evenwicht in de voedselketen. Wanneer zeehonden door de oceaan zwemmen, creëren ze bovendien stromingen die voedingsstoffen van de zee naar de kust brengen, wat essentieel is voor de groei en overleving van planten.

Lees hier meer over hoe verschillende dieren onze planeet helpen.

Bedreigde diersoorten zijn belangrijk voor cultuur en traditie

Zoals we eerder al zeiden, is het ons doel om dieren en mensen samen in balans te laten leven. Hierin is het belangrijk om te bedenken dat veel dieren een integraal onderdeel zijn van culturen, tradities en folklore over de hele wereld.

In Mexico bijvoorbeeld zijn monarchvlinders van cultureel belang voor het Mazahua-volk. Als ze aan het einde van hun migratie van 4.000 kilometer in Centraal-Mexico landen, worden ze gezien als de geesten van de doden die op bezoek komen. Hun aankomst valt samen met de traditionele viering van de Dag van de Doden.

Monarchen werden in 2022 door IUCN geclassificeerd als bedreigd. Het verlies van deze vlindersoort zou zowel ecologische als culturele gevolgen hebben.

Zo zijn ook Afrikaanse savanneolifanten van grote betekenis voor inheemse groepen. De Kwhe-cultuur gelooft bijvoorbeeld dat olifanten ooit mensen waren en in dieren veranderden, terwijl ze de wijsheid en verbinding met hun volk behielden.

Het beschermen van bedreigde diersoorten is dus ook onderdeel van de strijd om culturen en tradities wereldwijd te beschermen.

Menselijke activiteiten vormen grote bedreigingen, dus moeten mensen bedreigde dieren beschermen

We maken momenteel de zesde massa-extinctie (massa-uitsterving) van de aarde mee. Dit zien we aan de alarmerende afname van het aantal insecten, gewervelde dieren en plantensoorten wereldwijd. Als we hier niets aan doen, kan dit de planeet zoals we die kennen compleet veranderen en ecosystemen en leven over de hele wereld verwoesten.

Er is sprake van massa-uitsterving als ongeveer 75% van alle soorten ter wereld binnen een korte tijd uitsterven. Er zijn vijf massa-extincties geweest in de geschiedenis van onze planeet en onderzoekers zijn dus van mening dat we nu midden in de zesde zitten.

In tegenstelling tot de vijf voorgaande, is deze zesde massa-uitsterving voornamelijk te wijten aan menselijke activiteiten. Het is het gevolg van een combinatie van factoren, waaronder de vernietiging van leefgebieden, ontbossing, vervuiling, overexploitatie van natuurlijke hulpbronnen, de introductie van invasieve soorten en klimaatverandering.

Deze activiteiten hebben geleid tot een grootschalig verlies aan biodiversiteit en de achteruitgang of zelfs uitroeiing van talloze soorten. Daarom is het onze verantwoordelijkheid om de nog bestaande soorten, hun leefgebieden en de omgevingen die ze beïnvloeden te beschermen. Hiervoor is het nodig om gedrag, activiteiten en beleid te veranderen. Er is dringend internationale actie nodig om de effecten van de mens op het milieu om te keren. 

Hoe kun jij bedreigde diersoorten helpen beschermen?

Ondanks de onzekere toekomst die we tegemoet gaan nu we worstelen met klimaatverandering en het verlies van leefgebieden, is er hoop voor bedreigde diersoorten. Dankzij beleid en inspanningen voor natuurbehoud zijn er veel soorten die zich hebben hersteld of zich aan het herstellen zijn.

De makkelijkste manier om bedreigde diersoorten te helpen beschermen is door er meer over te leren. Bekijk onze lijst van meest bedreigde zoogdieren en onze woordenlijst met betrekking tot bedreigde diersoorten.

Hoewel IFAW over de hele wereld grootschalig in actie komt voor het behoud van natuur en diersoorten, geloven we ook in de impact van kleine daden.

Je kunt eenvoudige dingen doen om de biodiversiteit te helpen beschermen, zoals:

• Verwilder je tuin om bestuivers aan te trekken en te helpen.
• Doe mee aan een opruimactie op het strand en verminder de vervuiling van onze waterwegen.
• Koop milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen zonder schadelijke chemicaliën.
• Eet een of twee keer per week geen vlees.
• Geef je kat een belletje of gekleurde halsband om de kans te verkleinen dat hij wilde dieren aanvalt.
• Steun experts in het behoud van natuur en wilde dieren.

Bekijk meer ideeën in onze (Engelstalige) lijst van 50 eenvoudige acties om dieren te helpen.

Een verschil maken begint met actie ondernemen. Doe mee door onze petities te ondertekenen en je stem te laten horen voor de dieren die je heel hard nodig hebben.