IFAW strijdt nu in Uganda ook officieel tegen wildlife-criminaliteit

Uganda, dat bekend staat als ‘de parel van Afrika’, ligt aan de indrukwekkende rivier de Nijl en is gezegend met vruchtbare grond, overvloedige regenval en een prachtige verscheidenheid aan landschappen, waaronder tropische regenwouden, savannes, bossen en bergbossen. Toen het land aan het begin van de 20e eeuw haar bijnaam kreeg, bruiste het van de biodiversiteit, net als het grootste gedeelte van de rest van Afrika.

Net als haar Oost-Afrikaanse buurlanden werd Oeganda in de jaren tachtig echter getroffen door ernstige stroperij. In combinatie met politieke instabiliteit leidde dit tot het uitsterven van de zwarte neushoorn in het land en bijna ook tot het uitsterven van de olifanten daar. De olifantenpopulatie daalde van 30.000 in de jaren zestig tot nog minder dan 1.000 dieren. Sinds 2018 worden 14 zoogdiersoorten in Oeganda door de rode lijst van IUCN aangemerkt als ‘nationaal bedreigd’.

Wilde dieren werden het zwaarst bedreigd in grensoverschrijdende gebieden die werden geteisterd door politieke crisissen en burgerlijke onrust. Iconische dieren zoals de ernstig bedreigde berggorilla's in de Virunga Volcanoes Transboundary Conservation Area, een UNESCO-werelderfgoedcomplex dat wordt gedeeld door Oeganda, Rwanda en de DRC, waren in groot gevaar. Hetzelfde gold voor de olifanten in Kidepo, een savannelandschap dat zich uitstrekt over Oeganda en Zuid-Soedan.

Een nieuwe dreiging in opkomst

Naast stroperij, de introductie van invasieve soorten, conflicten tussen mensen en wilde dieren, en het verlies, de versnippering en de achteruitgang van leefgebieden, is er nu een nieuwe bedreiging bijgekomen. In het rapport van TRAFFIC uit 2018 over de handel in wilde dieren werd Oeganda genoemd als een doorvoerroute en een verzamelplaats voor smokkelwaar in de Oost-Afrikaanse regio.

In 2024 meldde Wesley Kipkazi, veldmedewerker van de Lusaka Agreement Taskforce, dat smokkelaars misbruik maken van zwakke landsgrenzen en mazen in de wetgeving in Kenia, Zuid-Soedan, Djibouti en Ethiopië. Ook gebruiken ze de onveiligheid in Somalië en in het oosten van de DRC om via Oeganda toegang te krijgen tot havens in Midden- en West-Afrika.

De smokkelwaar, legde hij uit, wordt Oeganda binnengesmokkeld en in kleine hoeveelheden vervoerd. Het wordt op veilige plekken verzameld, verstopt in schroot, houtskool en bananen, en met vrachtwagens naar Nigeria, Kameroen, Senegal en Port Pointe-Noire in de Republiek Congo gebracht.

IFAW begon in de jaren tachtig met het ondersteunen van parkactiviteiten en wetshandhaving in de nationale parken Queen Elizabeth, Murchison Falls en Kidepo in Uganda om bedreigde olifantenpopulaties te beschermen. Onze sporen zijn nog steeds zichtbaar in de vorm van oude voertuigen en buitenposten van rangers uit de jaren negentig.

Betrokkenheid bij en samenwerking met de gemeenschap

Omdat IFAW zich zorgen maakte over de toename van de handel in olifantenivoor, neushoornhoorn en schubben van schubdieren in Oost-Afrika, hebben we in 2014 onze activiteiten uitgebreid. We hebben gemeenschappen in natuurgebieden bij ons werk betrokken en de capaciteit van overheidsfunctionarissen in Entebbe vergroot om misdrijven tegen wilde dieren op te sporen, te onderzoeken en te vervolgen.

In het Virunga-gebied heeft IFAW gezorgd voor een nauwe samenwerking tussen Queen Elizabeth National Park en Virunga National Park in Uganda. Dit ter verbetering van gezamenlijke patrouilles, het delen van inlichtingen, grensoverschrijdende onderzoeken, arrestaties en inbeslagnames.

Door IFAW als een vaste organisatie in Oeganda te vestigen, kunnen we beter andere landen in Oost- en Centraal-Afrika bereiken, zoals de Democratische Republiek Congo en Zuid-Soedan. Dit helpt ons om sneller in actie te komen voor natuurbehoud.

We willen de verbinding tussen de grensoverschrijdende gebieden die Oeganda deelt met Kenia, de Democratische Republiek Congo en Zuid-Soedan verbeteren. Dit doen we door samen te werken met natuurautoriteiten, gemeenschappen en andere ontwikkelingspartners. Zo zorgen we ervoor dat wilde dieren meer ruimte hebben om rond te trekken en dat deze gebieden veiliger worden voor mensen en de biodiversiteit.

Er is dringend geld nodig voor natuurbehoud om de betrokkenheid van de gemeenschap en het welzijn van wildbewakers te verbeteren, zodat conflicten tussen mensen en olifanten worden verminderd, activiteiten tegen stroperij worden ondersteund en de handel in wilde dieren over de poreuze internationale grenzen die Oeganda deelt met buurlanden wordt tegengegaan.