Dit zijn de snelste dieren op aarde

De slechtvalk (Falco peregrinus) komt overal ter wereld voor, op elk continent behalve Antarctica. Slechtvalken zijn de snelste vogels en de snelste dieren op aarde. Ze bereiken hun topsnelheden tijdens een duikvlucht.

Deze roofvogels zijn opvallend snel voor hun formaat. Slechtvalken worden gemiddeld 36 tot 49 centimeter lang, hebben een vleugelspanwijdte van 100 tot 110 centimeter en wegen tussen de 530 en 1600 gram. Ze speuren naar prooien terwijl ze hoog in de lucht vliegen. Zodra ze een doelwit zien, storten ze zich naar beneden en bereiken snelheden van meer dan 320 kilometer per uur. Hun snelheid maakt hen uiterst succesvolle en efficiënte jagers.

Dankzij hun wijde verspreiding en aanpassingsvermogen staat de slechtvalk op de Rode Lijst van de IUCN als ‘niet bedreigd’. In de Verenigde Staten heeft de soort een opmerkelijk herstel doorgemaakt sinds de jaren zeventig, toen hij werd opgenomen in de Endangered Species Act en het gebruik van het giftige DDT (synthetisch bestrijdingsmiddel tegen insecten gebruikt in de landbouw), dat wijdverspreide vergiftiging veroorzaakte, werd verboden. In 1999 werd de slechtvalk van de lijst verwijderd.

In het Beijing Raptor Rescue Center van IFAW redden en verzorgen we slechtvalken en andere roofvogels die gewond raken, vaak door botsingen met menselijke infrastructuur zoals voertuigen, ramen en bovengrondse kabels. Ze worden ook getroffen door loodvergiftiging of rattengif. Daarnaast heeft klimaatverandering invloed op roofvogels, omdat zij te maken kunnen krijgen met voedselschaarste of verwarring door veranderende weerspatronen.

Steenarenden zijn groter dan slechtvalken. Ze worden gemiddeld 70 tot 84 centimeter lang en wegen drie tot zes kilogram. Hun vleugelspanwijdte is indrukwekkend, namelijk 185 tot 220 centimeter.

Steenarenden hebben een stabiele populatie van naar schatting 160.000 volwassen dieren en worden door de IUCN geclassificeerd als ‘niet bedreigd’. In de Verenigde Staten zijn steenarenden beschermd onder de Migratory Bird Treaty Act. Ze staan ook vermeld op Appendix II van CITES, wat de soort beschermt tegen niet-duurzame handel.

3. Stekelstaartgierzwaluw 

De stekelstaartgierzwaluw (Hirundapus caudacutus) is een vogel uit de gierzwaluwenfamilie die voorkomt in delen van Azië en Oceanië. Hoewel het nooit wetenschappelijk is bewezen, wordt aangenomen dat de Stekelstaartgierzwaluw snelheden kan bereiken tot wel 168 kilometer per uur. Deze snelheid helpt hen om lange afstanden af te leggen tijdens de migratie en om hun favoriete prooi te vangen: insecten.

Stekelstaartgierzwaluwen hebben een grote vleugelspanwijdte in verhouding tot hun kleine lichaamsgrootte. Ze hebben een spanwijdte van ongeveer 50 centimeter en een lichaamslengte van zo’n 20 centimeter. Door dit verschil in formaat kunnen ze moeite hebben om vanaf de grond op te stijgen. In plaats van vaak te rusten, blijven ze daarom lange tijd in de lucht. In tegenstelling tot valken en arenden bereiken deze vogels hun topsnelheid tijdens horizontale vlucht, niet tijdens een duikvlucht.

Het is niet precies bekend hoe groot de populatie van deze soort is, maar men denkt dat deze stabiel is. De IUCN classificeert de Stekelstaartgierzwaluw als niet bedreigd.

4. Boomvalk 

De boomvalk (Falco subbuteo) is een valkensoort die voorkomt in grote delen van Europa, Azië en Afrika. Ook deze vogel duikt om zijn prooi te vangen, waaronder grote insecten en kleinere vogels. Tijdens zo’n duikvlucht kunnen Boomvalken snelheden bereiken tot wel 160 kilometer per uur, een dodelijk efficiënte snelheid om prooien midden in de lucht te grijpen.

Boomvalken zijn iets kleiner dan slechtvalken. Ze worden 29 tot 36 centimeter lang en wegen tussen de 131 en 340 gram. De gemiddelde vleugelspanwijdte ligt tussen de 74 en 84 centimeter.

Er leven wereldwijd naar schatting anderhalf miljoen volwassen Boomvalken. Hoewel de soort door de IUCN wordt geclassificeerd als niet bedreigd, zijn er wel tekenen dat de populatie langzaam afneemt.

5. Spoorwiekgans 

De volgende snelle soort is de Spoorwiekgans (Plectropterus gambensis), een watervogel die voorkomt in Afrika ten zuiden van de Sahara. Deze grote ganzen worden 75 tot 115 centimeter lang en wegen vier tot zeven kilogram.

Spoorwiekganzen grazen meestal in struikgebieden en grasland in de buurt van rivieren, meren en moerassen. Ze gebruiken hun snelheid daarom zelden voor de jacht. Hun maximale vliegsnelheid van 142 kilometer per uur wordt vooral ingezet om aan roofdieren te ontsnappen en om lange afstanden te migreren. Ze worden beschouwd als de snelst vliegende watervogels ter wereld.

De IUCN classificeert de Spoorwiekgans als niet bedreigd, en de populatie neemt toe.

6. Jachtluipaard (Cheeta) 

Op de zesde plaats staat het eerste niet-vliegende dier op de lijst: de jachtluipaard (Acinonyx jubatus). Jachtluipaarden zijn grote katachtigen die voornamelijk in Afrika leven, al is er ook een kleine populatie in Iran.

Jachtluipaarden zijn de snelste landdieren op aarde én de snelste zoogdieren ter wereld. Ze kunnen hun prooi achternazitten met snelheden tot wel 120 kilometer per uur. Ze staan bekend om hun extreme versnelling—ze kunnen hun snelheid met wel 10 kilometer per uur verhogen in één enkele sprong. Deze plotselinge, wendbare uitbarstingen van snelheid helpen hen om snelle prooien zoals gazellen in te halen en te grijpen.

Jachtluipaarden zijn kleiner dan andere grote katachtigen zoals leeuwen en tijgers. Ze worden 1,1 tot 1,4 meter lang en wegen tussen de 34 en 54 kilogram. Hun kleinere formaat stelt hen in staat om veel hogere snelheden te bereiken dan andere katachtigen. Ter vergelijking: leeuwen halen een topsnelheid van 80,46 kilometer per uur, tijgers tot 64 kilometer per uur, en luipaarden tot 57,93 kilometer per uur.

Jachtluipaarden komen in het grootste deel van hun historische leefgebied niet meer voor, en hun populatie van ongeveer 6.517 volwassen dieren neemt af. Daarom classificeert de IUCN de soort als kwetsbaar.

Jachtluipaarden staan op Appendix I van CITES, wat betekent dat ze de hoogste bescherming krijgen tegen handel. Toch blijft de smokkel van jonge welpjes een ernstig probleem. Het CCTHOA-project van IFAW, Countering Cheetah Trafficking from the Horn of Africa to the Arabian Peninsula, werkt aan het stoppen van de illegale handel in jonge jachtluipaarden die in het wild worden weggeroofd in de Somalische regio en naar het Arabisch Schiereiland worden gesmokkeld om als exotisch huisdier te worden verkocht.

7. Zeilvis 

De volgende soort is het snelste zeedier ter wereld: de zeilvis (Istiophorus platypterus). Deze vissen leven in warmere delen van onze oceanen en kunnen tot 304 centimeter lang worden. Ze hebben een enorme rugvin die veel hoger is dan hun lichaam, waardoor ze het silhouet van een zeilboot krijgen, en een verlengde snavel die lijkt op die van een zwaardvis.

Tijdens het zwemmen kunnen zeilvissen snelheden bereiken tot wel 109 kilometer per uur. Deze snelheid helpt hen om prooien te vangen en om te ontsnappen aan roofdieren zoals haaien uit de open oceaan en orka’s. Dankzij hun snelheid kunnen ze ook grotere beenvissen, kreeftachtigen en inktvissen vangen.

De populatie van de zeilvis neemt momenteel af, en de IUCN classificeert de soort als kwetsbaar.

8. Giervalk 

Terug naar de lucht: het achtste snelste dier ter wereld is de giervalk (Falco rusticolus). Het is ook de grootste valkensoort ter wereld. Giervalken worden 48 tot 65 centimeter lang en wegen tussen de 805 gram en twee kilogram. Hun vleugelspanwijdte ligt tussen de 110 en 160 centimeter.

Wanneer een giervalk tijdens de vlucht op zijn prooi duikt, kan hij snelheden bereiken van 80 tot 109 kilometer per uur. Deze snelheid helpt hem om snel prooidieren te vangen, zoals sneeuwhoenders en watervogels, voordat die kunnen terugkeren naar hun schuilplaatsen om zich te beschermen tegen de kou.

Giervalken leven voornamelijk boven de poolcirkel. Ze komen voor in Canada, Finland, Groenland, IJsland, Noorwegen, Zweden en Rusland. De populatie is stabiel en wordt geschat op 12.600 tot 55.300 volwassen dieren. De IUCN classificeert de soort als niet bedreigd. Giervalken zijn beschermd onder CITES Appendix I en onder de Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals (CMS).

Er is meer onderzoek nodig om te begrijpen hoe klimaatverandering invloed kan hebben op deze Arctische soort.

9. Zwaardvis 

Zwaardvissen (Xiphias gladius) staan bekend om hun enorme, zwaardvormige bovenkaak. Ze leven in tropische en gematigde delen van de Atlantische, Grote en Indische Oceaan. Met hun ‘zwaard’ snijden ze door het water, wat hen helpt om op hoge snelheid te zwemmen.

Net achter hun verwanten, de zeilvissen, kunnen zwaardvissen zwemmen met snelheden tot 97 kilometer per uur. Ze gebruiken hun indrukwekkende snelheid om voedsel te vangen en om te ontsnappen aan roofdieren zoals orka’s.

Zwaardvissen zijn iets langer en lichter dan zeilvissen. Ze wegen gemiddeld tussen de 22,67 en 90,71 kilogram en kunnen tot 455 centimeter lang worden. Zeilvissen daarentegen kunnen tot 100 kilogram wegen en een lengte bereiken van 300 centimeter.

De populatie van de zwaardvis neemt af, en de IUCN classificeert de soort als bijna bedreigd. Een belangrijke bedreiging is overbevissing. Hoewel er vangstbeperkingen zijn om te voorkomen dat jonge zwaardvissen worden meegenomen, is de sterfte onder jonge dieren hoog doordat zwaardvissen vaak sterven wanneer ze worden gevangen aan pelagische langelijnvisserij. Ook het gebruik van drijfnetten leidt tot een hoge sterfte onder jonge zwaardvissen.

10. Guanovleermuis 

De Guanovleermuis (Tadarida brasiliensis) komt voor in de Verenigde Staten, Mexico, Brazilië, Colombia en Argentinië. Het zijn kleine zoogdieren die slechts ongeveer 12 gram wegen. Maar deze kleine dieren zijn ongelooflijk snelle vliegers en halen doorgaans gemiddeld zo’n 96,5 kilometer per uur.

Guanovleermuizen kunnen in korte uitbarstingen nog veel sneller vliegen. Hun maximaal gemeten snelheid ligt net onder de 160 kilometer per uur, wat betekent dat ze soms sneller bewegen dan jachtluipaarden.

De populatie van de Guanovleermuis is stabiel en de IUCN classificeert de soort als niet bedreigd.

11. Anna's kolibrie 

Anna’s kolibrie (Calypte anna) is een bijzonder talrijke kolibriesoort die leeft langs de westkust van de Verenigde Staten, Canada en Mexico. Het is een van de grotere kolibriesoorten en ook de snelste.

Anna’s kolibries kunnen ongeveer 96 kilometer per uur vliegen. In tegenstelling tot de andere dieren op deze lijst gebruiken ze deze snelheid tijdens baltsvluchten om een partner aan te trekken. De snelheid helpt hen ook om snel weg te schieten van roofdieren wanneer ze in een gevaarlijke situatie terechtkomen.

Hun populatie bestaat uit ongeveer 9,6 miljoen volwassen dieren en neemt toe, waardoor de IUCN de soort classificeert als niet bedreigd.

12. Springbok  

Vervolgens komt ons tweede niet-vliegende landdier: de springbok (Antidorcas marsupialis), een antilopensoort die voorkomt in zuidelijk Afrika.

Springbokken staan bekend om hun unieke manier van springen, ‘pronken’ genoemd. Ze springen de lucht in waarbij alle vier hun poten tegelijk van de grond komen. Daarnaast staan ze bekend om hun indrukwekkende rensnelheid. Ze zijn waargenomen met snelheden tot 88 kilometer per uur wanneer ze vluchten voor roofdieren of tijdens pronkgedrag.

De IUCN classificeert de springbok als niet bedreigd, en de populatie is groot, met tussen de 1.400.000 en 1.700.000 volwassen dieren.

13. American quarter horse

Een gedomesticeerde deelnemer in deze snelheidstest is het American Quarter Horse (Equus caballus). Mensen hebben deze paarden al honderden jaren gefokt om bepaalde eigenschappen te versterken, waaronder hun snelheid.

American Quarter Horses staan bekend om hun sterke sprint en hun vermogen om andere paardensoorten consistent te snel af te zijn. Ze kunnen snelheden bereiken tot 88 kilometer per uur. Deze paarden worden wereldwijd ingezet voor shows, races en ranchwerk. Volgens de American Quarter Horse Association leven er alleen al in de Verenigde Staten meer dan 2,5 miljoen American Quarter Horses.

14. Blauwe gnoe 

De blauwe gnoe, ook wel gewone gnoe genoemd (Connochaetes taurinus), komt voor in het zuiden en oosten van Afrika. Blauwe gnoes leven in de savannes en graslanden van zuidelijk Afrika.

Tijdens het rennen kunnen blauwe gnoes snelheden bereiken tot 80 kilometer per uur. Dit helpt hen tijdens lange migraties en bij het ontsnappen aan roofdieren zoals leeuwen, hyena’s, jachtluipaarden en luipaarden.

De IUCN classificeert de blauwe gnoe als niet bedreigd, met een stabiele populatie van ongeveer 1.550.000 volwassen dieren.

15. Gaffelbok 

De gaffelbok (Antilocapra americana) is een hoefdier dat lijkt op een antilope en leeft in het westen van Noord-Amerika. Een van zijn nauwste levende verwanten is de giraffe.

Deze zoogdieren migreren jaarlijks zo’n 240 kilometer heen en terug en kunnen langdurig hoge snelheden volhouden. Wanneer ze aan roofdieren moeten ontsnappen, kunnen ze korte tijd snelheden bereiken tot 80 kilometer per uur.

De populatie van de gaffelbok is stabiel en wordt geschat op ongeveer 750.000 volwassen dieren. De IUCN classificeert de soort als niet bedreigd.

• Ascensionfregatvogel (Fregata aquila), geclassificeerd als kwetsbaar
• Amerikaanse fregatvogel (Fregata magnificens), geclassificeerd als niet bedreigd
• Witbuikfregatvogel (Fregata andrewsi), geclassificeerd als kwetsbaar 
• Grote fregatvogel (Fregata minor), geclassificeerd als niet bedreigd
• Kleine fregatvogel (Fregata ariel), geclassificeerd als niet bedreigd

Ze leven allemaal in tropische en subtropische oceanen over de hele wereld en blijven weken achter elkaar in de lucht. Ze maken gebruik van luchtstromen om te blijven vliegen zonder veel energie te verbruiken.

Alle fregatvogels zijn snel. Zo kan de prachtige fregatvogel snelheden bereiken van ongeveer 74 kilometer per uur. Als kleptoparasieten gebruiken fregatvogels hun snelheid vaak om voedsel van andere vogels te stelen, al jagen ze ook zelf op voedsel.

17. Albatros

De familie Diomedeidae, beter bekend als de albatrossen, is een andere groep snelvliegende vogels. Deze familie bestaat uit 22 soorten zeevogels die leven in verschillende delen van het zuidelijk halfrond en de noordelijke Grote Oceaan.

Van deze 22 soorten is de grote albatros (Diomedea exulans) bijzonder snel. Hij kan snelheden bereiken van ongeveer 72 kilometer per uur. Door te versnellen en daarna gebruik te maken van luchtstromen kan de albatros enorme afstanden afleggen met minimaal energieverbruik.

Twee soorten, de galápagosalbatros en de tristanalbatros, zijn volgens de IUCN ernstig bedreigd. Nog eens zeven soorten zijn bedreigd. Bedreigingen voor albatrossen zijn onder meer klimaatverandering, bijvangst in de visserij en gerichte jacht.

18. Struisvogel 

De gewone struisvogel (Struthio camelus) leeft in Afrika ten zuiden van de Sahara.

Struisvogels staan bekend om hun loopvermogen. Hoewel ze niet de snelste hardlopers van het dierenrijk zijn, kunnen ze indrukwekkende snelheden bereiken tot 70 kilometer per uur. Omdat hun dieet voornamelijk uit planten bestaat, gebruiken struisvogels hun snelheid niet om te jagen, maar wel om lange afstanden te rennen en om aan roofdieren te ontsnappen.

Hoewel hun populatie lijkt af te nemen, classificeert de IUCN de gewone struisvogel momenteel als niet bedreigd.

19. Thomsongazelle 

De Thomsongazelle (Eudorcas thomsonii) is een andere snel rennende soort uit de antilopenfamilie. Ze leven in Oost-Afrika en geven de voorkeur aan open gebieden waar ze kunnen grazen en goed zicht hebben op roofdieren.

Hun snelheid is nuttig om lange afstanden af te leggen tijdens migraties en om aan roofdieren te ontsnappen. Thomsongazellen kunnen snelheden bereiken tot 64 kilometer per uur en zijn bovendien zeer wendbaar. Ze kunnen razendsnel van richting veranderen, waardoor het voor roofdieren moeilijker wordt om hen te vangen.

De populatie van de Thomsongazelle bestaat uit ongeveer 145.000 volwassen dieren en de IUCN classificeert de soort als niet bedreigd.

20. Rotsduif 

Het laatste dier op onze lijst is de rotsduif (Columba livia), beter bekend als de gewone stadsduif. Duiven komen overal ter wereld in stedelijke gebieden voor en hebben zich dankzij menselijke invloed verspreid en aangepast aan veel nieuwe leefgebieden. Ze worden door de IUCN geclassificeerd als niet bedreigd en hebben een geschatte wereldwijde populatie van ongeveer 260 miljoen dieren.

Duiven vliegen meestal met snelheden tussen de 24 en 56 kilometer per uur, maar getrainde, gedomesticeerde duiven kunnen in korte uitbarstingen snelheden bereiken tot wel 156 kilometer per uur.

Help IFAW dieren wereldwijd te beschermen  

Helaas kan snelheid alleen geen overleving garanderen, zeker nu menselijke activiteiten het leven en de leefgebieden van dieren blijven bedreigen.

Bij IFAW werken we aan de bescherming van wilde dieren en de planeet die we thuis noemen. Van het veiligstellen van belangrijke leefgebieden tot het pleiten voor sterke natuurbeschermingsmaatregelen, we zorgen ervoor dat dieren overal ter wereld kunnen floreren en samenleven met mensen. Lees hoe jij kunt meedoen.