16 van de meest fascinerende dieren in Zuid-Amerika

3. Orinocodolfijn

De Orinocodolfijn (Inia geoffrensis), ook wel boto of Amazone-rivierdolfijn genoemd, is een bedreigd zeezoogdier dat bekend staat om zijn roze kleur, die vooral bij volwassen mannetjes opvallend is. Net als andere tandwalvissen hebben Amazonerivierdolfijnen het orgaan dat meloen wordt genoemd, dat ze gebruiken voor echolocatie. Het is de grootste soort rivierdolfijn ter wereld – ze kunnen wel 2,7 meter lang worden.

De roze kleur van hun huid komt niet voor bij jonge dolfijnen, die grijs zijn, en varieert per individu. Men denkt dat het een gevolg is van littekenweefsel, hoewel hun dieet en andere factoren ook een rol kunnen spelen. Ze staan bekend om het eten van meervallen en piranha’s, naast vele andere soorten waterdieren.

Onlangs stierven in het Tefémeer massaal Orinocodolfijnen en Amazonedolfijnen als gevolg van ongewoon lage waterstanden en extreem hoge temperaturen. Het Marine Mammal Rescue-team van IFAW hielp lokale organisaties bij het trainen van reddingswerkers om gestrande dolfijnen te redden en verzorgen.

4. Nachtkat

De nachtkat (Leopardus guigna), ook wel kodkod, is een veel kleinere kat dan de jaguar. Nachtkatten zijn zelfs de kleinste katachtigen op het westelijk halfrond. Kodkods zijn donkerder bruin dan luipaarden, hoewel ze dezelfde vlekken hebben en ook met melanisme geboren kunnen worden. Kodkods komen voornamelijk voor in centraal tot zuidelijk Chili, hoewel hun leefgebied zich uitstrekt tot in het zuidwesten van Argentinië. Ze wegen slechts twee tot drie kilogram en zijn 39 tot 51 centimeter lang.

Nachtkatten zijn geweldige klimmers en brengen veel tijd door in bomen. Helaas bedreigt de ontbossing van het Chileense regenwoud hun voortbestaan. De nachtkat staat op de lijst van kwetsbare diersoorten.

5. Zeeleguaan 

6. Manenwolf

De manenwolf (Chrysocyon brachyurus) is geen wolf, ondanks zijn naam, en geen vos, ondanks zijn felrood-oranje kleur – in plaats daarvan is hij het enige lid van het geslacht Chrysocyon. Het is de grootste hond in Zuid-Amerika met een hoogte van ongeveer 90 centimeter en een gewicht van 23 kilogram. De manenwolf is schemeractief (actief in de schemering). Hij is een omnivoor en eet verschillende planten, kleine dieren en insecten.

Manenwolven huilen niet, maar blaffen of brullen om met hun partner te communiceren en anderen te waarschuwen uit de buurt te blijven. Ze markeren hun territorium met urine. Ze leven in monogame paren in plaats van roedels, waarbij elk paar een territorium opeist van ongeveer 26 vierkante kilometer.

De manenwolf staat op de lijst van bijna bedreigde diersoorten. Helaas worden ze vaak gedood vanwege misvattingen over de soort. Ze zijn ook vaak het slachtoffer van wegverkeer, hebben te maken met verlies van leefgebied en lopen ziektes op van gedomesticeerde dieren.

7. Brilbeer

De brilbeer (Tremarctos ornatus) is de enige beer die inheems is in Zuid-Amerika. Het is de laatst overgebleven beer van de onderfamilie Tremarctinae. De brilbeer heeft over het algemeen een zwarte vacht met uitzondering van de grote, brilvormige tekening rond zijn gezicht.

Het verspreidingsgebied van brilberen is meestal beperkt tot het Andesgebergte. Een leuk weetje over brilberen is dat het fictieve beertje Paddington een brilbeer uit Peru is.

De brilbeer staat op de lijst van kwetsbare diersoorten en wordt bedreigd door het verlies van leefgebieden, vergeldingsacties en klimaatverandering. De tropische Andes is een van de gebieden die het meest kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering.

8. Harpij 

De harpij (Harpia harpyja) wordt beschouwd als de grootste en sterkste adelaar (of arend) ter wereld. Ze hebben klauwen die zo groot als die van grizzlyberen. De harpij is de nationale vogel van Panama. Harpijen zweven door de regenwouden van Zuid-Amerika. Met hun enorme klauwen kunnen deze roofvogels prooien oppakken die wel 7 kilo wegen (tot hun eigen lichaamsgewicht), waaronder zoogdieren die in bomen leven, zoals luiaards en apen. 

Harpijen kun je herkennen aan hun grijze, zwarte en witte veren, naast hun felgele poten. Hun poten hebben voornamelijk witte veren met dunne zwarte strepen.

Helaas gaat de harpij snel achteruit en wordt hij als kwetsbaar beschouwd door toedoen van de mens. Er heerst een wijdverbreid geloof dat harpijen een grote bedreiging vormen voor vee en mensenlevens. Hij jaagt echter zelden op vee en helemaal niet op mensen. Door deze misvattingen is de vogel helaas vaak het doelwit van jagers.

9. Terciopelo

De terciopelo (Bothrops asper) is een addersoort die voorkomt in Mexico, Midden-Amerika en het noorden van Zuid-Amerika (in Colombia, Ecuador en Venezuela, ook in de Andes). Hij is zeer giftig en groot (de vrouwtjes kunnen wel 2,5 meter lang worden), en heeft een angstaanjagende reputatie.

De adder is verantwoordelijk voor de meeste slangenbeten in zijn verspreidingsgebied. Dit komt doordat mensen dicht bij zijn leefgebied wonen. De terciopelo probeert waar mogelijk contact met mensen te vermijden, maar als hij wordt gestoord, is hij zeer defensief en kan hij toeslaan.

Je kunt de terciopelo herkennen aan zijn bruine, zigzagvormige tekening. Als ondersoort van de groefkopadders bezit de terciopelo het groeforgaan: een orgaan bij zijn ogen en neus waarmee hij warmte kan 'zien' en makkelijk zijn prooi kan herkennen. De terciopelo is geclassificeerd als minst zorgwekkend.

10. Guanaco

De guanaco (Lama guanicoe) is een wilde lama. Het is een van de grootste landzoogdieren van Zuid-Amerika met een hoogte van 90 tot 130 centimeter. Ze behoren tot de familie van de kamelen en zijn nauw verwant aan alpaca's en vicuña's (de wilde tegenhangers van alpaca's). 

De tegenwoordige tamme lama's stammen af van guanaco's die 6.000 tot 7.000 jaar geleden door mensen werden gedomesticeerd. Guanaco’s hebben een dikke, wollige vacht, wat een van de redenen is dat mensen ze hebben gedomesticeerd. Ze hebben ook dikke wimpers, die hun ogen helpen beschermen tegen stof en vuil in hun leefgebieden in struikgewas en grasland.

De guanaco is geclassificeerd als minst zorgwekkend. Overbejaging, aantasting van het leefgebied door overbegrazing door vee en concurrentie met andere soorten om voedsel zorgen echter voor hun achteruitgang.

11. Blauwvoetgent 

De blauwvoetgent (Sula nebouxii), of blauwpootgent, komt voor aan de westkust van Midden- en Zuid-Amerika, van Mexico tot Peru. Het is een zeevogel die is te herkennen aan zijn helder hemelsblauwe zwemvliezen.

Hoe krijgen hun poten deze kleur? Via hun dieet krijgen de vogels zogeheten carotenoïden binnen (biomoleculen van kleurstoffen), die zich concentreren in hun poten. Deze pigmenten geven de vogels niet alleen hun unieke uiterlijk, maar werken als antioxidanten en stimuleren het immuunsysteem. Als de pigmenten zijn opgebruikt door de poten van de vogels, bieden ze geen voordelen meer voor het immuunsysteem.

De reden dat deze soort zijn blauwe poten blijft behouden, is dat ze de mannetjes aantrekkelijker lijken te maken voor vrouwtjes tijdens het baltsgedrag. In de loop der tijd hebben vrouwelijke blauwvoetgenten zich aangepast om blauwe poten te herkennen als een teken van goede gezondheid – waarschijnlijk omdat het duidt op een dieet vol carotenoïden.

De blauwvoetgent is geclassificeerd als minst zorgwekkend, omdat hij een groot verspreidingsgebied en een grote populatie heeft. De populatie op de Galápagoseilanden heeft echter te kampen met een voedseltekort. Blauwvoetgenten voeden zich met haringachtigen, die in dit gebied in aantal afnemen.

12. Darwins bekbroeder

Darwins bekbroeder (Rhinoderma darwinii), is een kleine kikkersoort die is vernoemd naar de wetenschapper die de soort ontdekte. Hij is te herkennen aan zijn felgroene rug en zijn langgerekte snuit, die zijn kop een driehoekige vorm geeft. Deze kikker leeft in de zuidelijke bosgebieden van Chili en Argentinië.

Darwins bekbroeder heeft een ongebruikelijke voortplantingsmethode. De vrouwtjeskikker legt de eitjes, maar de mannetjeskikker broedt de kikkervisjes in zijn kwaakblaas (de soort ‘wangzakken’ waarmee een kikker normaal gesproken kwaakt). Wanneer de kikkervisjes hun metamorfose hebben voltooid, springen ze uit de mond van hun vader. Deze soort is de enige bekende amfibie die dit doet.

Darwins bekbroeder staat op de lijst van bedreigde diersoorten; hij wordt bedreigd in zijn voortbestaan. In het noordelijke deel van zijn verspreidingsgebied vormen dennenbosbouw en droogte een gevaar. In het zuidelijke deel worden de kikkers bedreigd door kaalkap en de vervanging van inheemse bomen door plantages.

13. Paradoxale kikker

Een diersoort met de naam paradoxale kikker (Pseudis paradoxa) onderscheidt zich zeker van de rest. Deze kikker begint zijn leven als een heel groot kikkervisje, waarna hij een metamorfose ondergaat. Hij wordt dan een veel kleinere volwassen kikker, slechts een kwart tot een derde van zijn eerdere grootte. De kikkervisjes kunnen ongeveer 220 millimeter lang worden, terwijl de volgroeide – of eigenlijk gekrompen – volwassenen ongeveer 45-65 millimeter groot worden.

De paradoxale kikker komt voor in en rond waterlichamen in bos-, savanne- en graslandecosystemen. Hij is geclassificeerd als minst zorgwekkend. Landbouwactiviteiten en menselijke nederzettingen vormen echter een bedreiging voor de toekomst van de Zuid-Amerikaanse amfibieën.

14. Reuzenotter 

Het is niet verwonderlijk dat de reuzenotter (Pteronura brasiliensis) in Suriname grote waterhond wordt genoemd vanwege zijn grootte en vleesetende aard. Het is het grootste lid van zijn familie en daarmee de grootste otter ter wereld. Hoewel hij voornamelijk op vis en schaaldieren jaagt, kan hij ook kaaimannen en kleine anaconda's vangen. Reuzenotters concurreren in de voedselketen met jaguars, en zijn zeker niet de schattige en knuffelbare wezens die je je misschien voorstelt.

Helaas worden de reuzenotters met uitsterven bedreigd. Hun voornaamste bedreigingen zijn de vernietiging van leefgebied, overbevissing, waterverontreiniging, ziekteverspreiding door gedomesticeerde dieren en slecht beheerd toerisme.

15. Spheniscus-pinguïns

Pinguïns uit het geslacht Spheniscus zijn uniek vanwege het luide, ezelachtige geluid van hun zang. Deze geluiden worden gebruikt om individuen te identificeren en om partners te vinden. Je herkent deze pinguïns aan hun zwart-witte verenkleed met strepen. 

Drie van de vier soorten Spheniscus-pinguïns leven in Zuid-Amerika: de Magelhaenpinguïn (Spheniscus magellanicus), die leeft op de Falklandeilanden en langs de zuidelijke kusten van het continent, tot aan São Paulo, Brazilië; de Humboldtpinguïn (Spheniscus humboldti), die verder naar het noorden leeft, langs de kusten van Peru en Chili; en de Galapagospinguïn (Spheniscus mendiculus), die leeft rond de Galapagoseilanden. De Magelhaenpinguïn is de grootste van de drie; de Galapagospinguïn is de kleinste, en de meest noordelijke van alle pinguïns.

De Magelhaenpinguïn staat op de lijst van minst zorgwekkende soorten, de Humboldtpinguïn is kwetsbaar en de Galapagospinguïn is bedreigd. El Niño heeft de verkrijgbaarheid van prooivissen in de Galápagos beïnvloed.

16. Hyacintara

De grootste vliegende papegaai ter wereld is de hyacintara (Anodorhynchus hyacinthinus), ook wel blauwe ara genoemd. Hij leeft in Brazilië en Paraguay. Deze vogel is te herkennen aan zijn levendige blauwe verenkleed en de felgele ringen rond zijn ogen en veren in de hoek van zijn snavel. Hyacintara's zijn ongeveer 95 tot 100 centimeter lang en hebben een spanwijdte van 120 cm.

Hyacintara's zijn zeer sociaal en leven in zwermen van 10 tot 30 vogels. Ze kunnen in het wild wel 50 jaar worden. De koppels blijven levenslang bij elkaar.

Helaas neemt de populatie van deze papegaaien af en worden ze als kwetsbaar beschouwd. In de jaren tachtig zijn er op zijn minst 10.000 hyacintara's uit het wild gehaald voor illegale handel, wat vandaag de dag nog steeds doorgaat. Ook hebben ze te maken met het verlies van hun leefgebied door ontbossing. 

Wil je helpen deze soorten en andere dieren over de hele wereld te beschermen?