De haven van Lamu in Kenia kan zowel de economie als het milieu helpen

Zonder een goed beleidskader en sterke lokale instanties kan dit grote infrastructuurproject echter het leven van duizenden mensen in Lamu flink overhoop halen. Zij zijn namelijk afhankelijk van een kwetsbaar marien ecosysteem voor hun eten en inkomen.

De Lamu-archipel bestaat uit de eilanden Manda, Lamu, Pate en Kiwayu, die allemaal in het Kiunga Marine National Reserve liggen. Het is een UNESCO-biosfeerreservaat en staat op de Werelderfgoedlijst, wat laat zien hoe belangrijk het is voor de natuur en cultuur.

Het aantal zeedieren neemt af

In de Keniaanse wateren leven meer dan 35 soorten zeezoogdieren, vijf soorten zeeschildpadden – allemaal op de lijst van bedreigde of ernstig bedreigde diersoorten – en 105 soorten beenvisachtigen, waaronder haaien en roggen.

Onderzoekers hebben opgemerkt dat hun populaties afnemen. Zo was het in de jaren zestig heel normaal om wel 500 doejongs te spotten, maar nu mag je blij zijn als je er 5 ziet in de kustwateren van Kenia. Door zandwinning is er veel bodemerosie en slib in de kustwateren. Dit vernietigt de zeegrasvelden waar doejongs en schildpadden eten. Haaien en roggen worden net zo hard geraakt; hun afname komt door overbevissing en de wereldwijde vraag naar haaienproducten zoals vinnen, vlees, huid, kraakbeen, kieuwplaten en lever.

Voorkomen dat het nog erger wordt

Deze bedreigingen voor de biodiversiteit en het levensonderhoud van de gemeenschap kunnen nog erger worden als de haven van Lamu er komt, en – zoals nu verwacht – een van de grootste havens van Afrika wordt.

Hoe zorgen we er dan voor dat baggerwerkzaamheden en andere havenbouw de mangroves en koraalriffen niet verstikken, die ons beschermen tegen stormen, zorgen voor voedsel en ons levensonderhoud mogelijk maken door visserij en toerisme? Hoe voorkomen we dat het scheepvaartverkeer het oceaanlawaai, de vervuiling en het zwerfafval in zee verergert? Hoe beperken we de uitstoot van broeikasgassen door de scheepvaart en het risico op invasieve soorten?

De haven van Lamu krijgt ook een olieterminal voor de export van ruwe olie, geraffineerde olie en olieproducten. Maar hebben we wel de capaciteit om eventuele olielekkages op te vangen en zo de mariene biodiversiteit, waaronder de mangroves, te beschermen? Dit zijn broedplaatsen voor vissen die van onschatbare waarde zijn voor de sociale en economische ontwikkeling en voor het ecosysteem van de bevolking van Lamu.

Deze vragen maken duidelijk dat we snel de wetten voor de bescherming van het mariene milieu moeten aanpassen en invoeren. Zo kunnen we de bevoegdheden beter verdelen en voorkomen dat het beleid voor de bescherming en het beheer van mariene ecosystemen elkaar in de weg loopt.

Daarnaast moeten we de relevante overheidsinstanties beter helpen om beschadigde leefgebieden in zee te herstellen, en moeten we de samenwerking tussen instanties verbeteren om bedreigingen voor het milieu te voorkomen, daarop voorbereid te zijn en er goed op te reageren.

Ontwikkeling ondersteunen en tegelijkertijd het milieu beschermen

Het is nu tijd om te investeren in wetenschap en technologie om huidige en opkomende bedreigingen voor het zeeleven te monitoren, om infrastructuur aan te leggen voor de verwerking van afval en schadelijke ladingen, om een nationaal rampenplan voor olielekkages op te stellen, en om programma's te lanceren tegen afval in zee, geluidsoverlast en broeikasgasemissies.

Deze uitdagingen zijn niet uniek voor Kenia. In heel Afrika zijn mega-infrastructuurprojecten zoals de haven van Lamu onvermijdelijk en in opkomst: ze zijn bedoeld om miljoenen mensen en tonnen goederen te vervoeren, banen te creëren, en economische groei te stimuleren om aan de behoeften van de groeiende bevolking te voldoen.

Het dilemma van het vinden van een evenwicht tussen economische ontwikkeling, milieubescherming en de duurzaamheidsbehoeften van gemeenschappen is een dilemma dat planners en beleidsmakers in ontwikkelingslanden zoals Kenia met grote urgentie moeten aanpakken.

Help mee om het zeeleven over de hele wereld te beschermen.