Witte haai
Witte haaien, ook wel mensenhaaien genoemd, komen in alle oceanen van de wereld voor. Het zijn de grootste roofvissen op aarde en ze staan bovenaan de mariene voedselketen. Witte haaien danken hun naam aan de parelwitte kleur van hun onderbuik. Hun bovenlichaam is leigrijs, waardoor ze goed opgaan in de rotsachtige zeebodem.
Hoewel ze heel bekend zijn door de Jaws-films, weten we nog steeds niet veel over deze soort, zoals hoe groot hun leefgebied is, waar ze paren of waar de vrouwtjes hun jongen krijgen.
Wat we wel weten, is dat ze ademen via kieuwen en een supergevoelige reukzin hebben, waarmee ze een druppel bloed op een halve kilometer afstand kunnen ruiken. Ze zijn niet koudbloedig, maar endotherm, wat betekent dat ze een speciaal regulerend systeem hebben dat hun lichaamstemperatuur iets hoger houdt dan die van het water om hen heen. Hierdoor kunnen ze in verschillende oceanen met verschillende klimaten leven.
Tijdens de jacht zijn witte haaien onopvallend en positioneren ze zich onder hun prooi voordat ze met hoge snelheid erop af zwemmen. Als een haai dicht bij het oppervlak is, kan hij uit het water springen om de prooi in zijn bek te grijpen.
Witte haaien zijn migrerende dieren. In de Stille Oceaan zijn witte haaien gezien die migreren tussen Mexico en Hawaï, en het is mogelijk dat witte haaien die in andere oceanen leven nog verder migreren.
Als toproofdier speelt de witte haai een zeer belangrijke rol in het behoud van het evenwicht in zijn ecosysteem. Als haaien uit hun leefgebied zouden worden verwijderd, zou het aantal prooidieren toenemen en zou de concurrentie om voedsel toenemen tot een onhoudbaar niveau.
Wat is de wetenschappelijke naam van een witte haai?
De wetenschappelijke naam van de witte haai is Carcharodon carcharias. De geslachtsnaam Carcharodon komt van twee Griekse woorden, karcharos (wat ‘scherp maken’ betekent) en odous (wat ‘tanden’ betekent).
Zijn witte haaien bedreigd?
IUCN heeft de witte haai op de lijst van kwetsbare diersoorten gezet, omdat hun aantal afneemt. Het is moeilijk om te zien hoeveel er zijn en waar ze leven, maar we weten wel dat ze worden bedreigd door stropers en vissers.
Waar leven witte haaien?
Ze komen het meest voor in gematigde wateren waar ze zich makkelijk aan de temperatuur kunnen aanpassen en waar hun favoriete eten in overvloed is.
Bedreigingen
Illegale jacht en visserij
Mensen zijn de grootste bedreiging voor witte haaien door illegale jacht en visserij. In sommige landen worden ze bejaagd voor hun vlees, omdat ze groot zijn en daarom veel opleveren. In andere landen worden ze bejaagd voor de sport.
Het afsnijden van vinnen en bijvangst
Een ander probleem is het vinnen: het verwijderen van de vinnen van haaien en het weggooien van de rest van het lichaam, omdat dat ‘minder waardevol’ is. Deze vinnen worden gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde en worden gegeten als ‘delicatesse’ in haaienvinnensoep.
Naast vissers die doelbewust op haaien jagen en hun vinnen verwijderen, worden witte haaien ook onbedoeld gevangen door andere vissers als bijvangst. Vroeger lieten deze vissers de haaien gewoon gaan, maar nu is het voor hen winstgevender om hun vinnen af te snijden en de rest van het lichaam weg te gooien.
In sommige delen van de wereld worden hun tanden geprijsd als sieraden en kunnen hun kaken voor duizenden dollars worden verkocht.
IFAW werkt samen met lidstaten van CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) om de handel in bedreigde haaiensoorten aan banden te leggen. We geven prioriteit aan de inbeslagname van illegale haaienproducten en de verbetering van visserijpraktijken om de sterfte onder haaien te verminderen.
Veelgestelde vragen
Hoe groot is een witte haai?
Een volwassen witte haai wordt gemiddeld 4,5 meter lang, maar sommige kunnen meer dan 6 meter lang worden. Ze kunnen tot 2.500 kilo wegen. Ze zijn bij de geboorte ongeveer een meter lang en passen hun dieet aan hun grootte aan naarmate ze groeien.
Hoeveel tanden heeft een witte haai?
Witte haaien hebben ongeveer 300 driehoekige en gekartelde tanden die in maximaal zeven rijen in hun bek staan. Ze gebruiken hun tanden om voedsel in hapklare stukken te scheuren en in hun geheel door te slikken. Hun tanden worden dus nooit gebruikt om te kauwen.
Hoe lang leven witte haaien?
Er is niet veel bekend over de gemiddelde levensduur van witte haaien, maar wetenschappers hebben individuen geïdentificeerd die tot in de 70 jaar zijn geworden. Voor zover we weten, worden de mannetjes geslachtsrijp na 10 jaar en vrouwtjes na 12 tot 18 jaar.
Wat eten witte haaien?
Gedurende hun hele leven passen witte haaien hun dieet aan aan hun grootte en hun locatie. Jonge haaien eten grote vissen, zoals tonijn en kleinere haaiensoorten. Eenmaal volgroeid geven ze de voorkeur aan zeezoogdieren, zoals zeehonden en zeeleeuwen. Ze eten ook schaaldieren, weekdieren en zeevogels, en het is bekend dat ze eten van karkassen van walvissen. Als een haai met succes een prooi vangt, kan hij vaak een paar maanden van die maaltijd leven.
Hoe snel kan een witte haai zwemmen?
De gemiddelde zwemsnelheid van een witte haai is ongeveer 25 kilometer per uur, maar dankzij hun torpedovormige lichaam en krachtige staart kunnen ze snelheden tot wel 50 kilometer per uur halen.
Leggen witte haaien eieren?
Witte haaien leggen geen eieren. Ze hebben een ovovivipare voortplanting, wat betekent dat de haai in een ei groeit dat vervolgens in de moeder wordt uitgebroed. Daarna bevalt ze.
Terwijl ze nog in de baarmoeder zitten, is het niet ongebruikelijk dat een uitgebroede haai de andere onontwikkelde eieren en zelfs zijn ongeboren broertjes en zusjes opeet. Als ze vervolgens worden geboren, bestaat de kans dat ze zelf door hun moeder worden opgegeten.
Vrouwelijke witte haaien zorgen niet voor hun jongen. Zodra ze zijn geboren, zwemmen de jongen weg en beginnen ze aan hun eigen leven. Ze kunnen gedeeltelijk op eigen kracht overleven omdat ze bij de geboorte een tot anderhalve meter lang zijn.
Zijn witte haaien gevaarlijk?
Aanvallen door haaien zijn zeer zeldzaam. Er sterven zelfs meer mensen per jaar door blikseminslag dan door witte haaien. Als een mens wordt aangevallen, is dat meestal omdat de haai nieuwsgierig is en een bijtproefje doet. Als ze merken dat ze geen interesse hebben om de mens op te eten, zwemmen ze vaak weg.
Hoewel witte haaien niet vijandig staan tegenover mensen en ons niet als voedsel beschouwen, is het toch gevaarlijk om in hun buurt te komen. Zelfs een bijtproefje kan namelijk erg pijnlijk zijn.
Hoeveel witte haaien zijn er?
Omdat witte haaien zo wijd verspreid zijn, is het erg moeilijk om hun aantal te schatten. Er zijn geen gegevens beschikbaar over hun wereldwijde aantal. Sommige schattingen gaan uit van een wereldwijde populatie van minder dan 3.500 exemplaren, terwijl een rapport uit 2017 het aantal op 5.460 schatte, alleen al in het oosten van Australazië.
Hoe kun je helpen?
Witte haaien zijn kwetsbaar door illegale jacht, visserij, het afsnijden van hun vinnen en door als bijvangst te worden gevangen. IFAW zet zich in om de handel in bedreigde haaiensoorten aan banden te leggen.