Kat
Wat is een kat?
De Felidae-familie omvat alles van tijgers, leeuwen, luipaarden, ocelots en lynxen tot de huiskatten die wij mensen thuis hebben. Huiskatten zijn de kleinste van de Felidae, maar verder delen ze veel kenmerken met hun grotere, wilde familieleden.
Katten hebben een grote verscheidenheid aan vachtpatronen, intrekbare klauwen, flexibele lichamen, ruwe tongen, gevoelige snorharen en grote ogen met goed nachtzicht. Katten hebben een lange staart, die ze gebruiken om hun evenwicht te bewaren, zodat ze over verschillende smalle oppervlakken kunnen lopen, zoals de bovenkant van deuren of hekken. Hun staartbewegingen kunnen ook verschillende emoties overbrengen, zoals interesse, vriendelijkheid en angst.
De relatie met mensen
Katten zijn een van de populairste huisdieren op aarde. In tegenstelling tot honden, heeft de mens echter geen grote hand gehad in het selectief fokken van de soort. In plaats daarvan ontwikkelden we in de loop van duizenden jaren een relatie met katten. Deze ontstond door onze behoefte om te voorkomen dat knaagdieren ons voedsel zouden opeten, en het natuurlijke verlangen van katten om knaagdieren te vangen en op te eten.
Katten zijn vooral populair dankzij hun interessante persoonlijkheden, die zowel onafhankelijk maar veeleisend, en aanhankelijk maar afstandelijk zijn. Deze eigenschappen zouden kunnen zijn ontstaan via onze natuurlijk ontwikkelde relatie. Terwijl honden selectief zijn gefokt om van ons te houden en ons te vertrouwen, zijn katten aan hun lot overgelaten en zien ze zichzelf waarschijnlijk nog steeds als onafhankelijk, maar zien ze mensen als potentiële bron van voedsel en onderdak.
Het gevaar van katten
Hoeveel we ook van katten houden, hun succes als soort heeft gevolgen voor andere dieren. Er zijn wereldwijd ongeveer twee keer zoveel verwilderde katten als huiskatten, en aangezien katten zich (bijna) het hele jaar door kunnen voortplanten en meerdere jongen tegelijk kunnen krijgen, kunnen hun populaties heel snel groeien.
Hun intelligentie en bekwaamheid als jagers, plus hun status als invasieve soort, maken ze gevaarlijk voor prooidieren. Ecosystemen die niet zijn geëvolueerd om katten te hebben, kunnen heel makkelijk uit balans worden gebracht. Dit kan resulteren in het uitsterven van soorten als knaagdieren, kleine zoogdieren, vogels en reptielen.
Wat is de wetenschappelijke naam van een kat?
De wetenschappelijke naam voor de huiskat is Felis catus. Ze zijn de gedomesticeerde (tam gemaakte) leden van de Felidae-familie en zijn het kleinste lid.
Waar leven katten?
Huiskatten komen wereldwijd voor, hoewel hun populariteit als huisdier per regio verschilt. Het grootste deel van de kattenpopulatie – 400 miljoen van de 600 miljoen – leeft in Azië, waarvan 58 miljoen huiskatten in China. De Verenigde Staten staat bovenaan de ranglijst van kattenbezit, met ongeveer evenveel huiskatten als China, ondanks dat er veel minder mensen wonen. In Nederland leven ongeveer 3 miljoen huiskatten.
Evolutie van de kat
Volgens recente onderzoeken stammen de huidige huiskatten af van twee hoofdlijnen, waarvan de eerste rond 4400 voor Christus vanuit Azië naar Europa kwam. Landbouwnederzettingen trokken knaagdieren aan die zich voedden met gewassen en agrarische bijproducten. De knaagdieren trokken dan weer hun roofdieren – katten – aan. Omdat minder knaagdieren zorgde voor minder problemen voor mensen, denkt men dat ze de katten in de buurt lieten leven om de knaagdierpopulatie te doden.
De tweede voorouder is de Afrikaanse wilde kat uit Egypte, Felis silvestris libyca, die zich rond 1500 voor Christus in het Middellandse Zeegebied verspreidde. Er wordt gedacht dat deze kat sociale gedragskenmerken had die mensen leuk vonden. Men begon ook katten mee te nemen langs handelsroutes over land en zee om het aantal knaagdieren onder controle te houden tijdens het reizen.
In tegenstelling tot honden hebben mensen katten nooit gefokt voor specifieke doeleinden; we ontwikkelden simpelweg een relatie die ertoe leidde dat katten zichzelf langzaam gingen domesticeren. Leven in de buurt van mensen betekende meer voedsel om op te jagen. Uiteindelijk leidde het zelfs tot meer voedselbronnen zonder veel inspanning te leveren, toen mensen katten rechtstreeks begonnen te voeren.
De kat als huisdier
Onze relatie met katten gaat duizenden jaren terug, lang voordat ze bij ons in huis kwamen wonen. In Egypte werden ze beschouwd als een heilig dier: de oude Egyptenaren aanbaden de kattengod Bastet. Gemummificeerde katten uit dit tijdperk hebben wetenschappers zelfs geholpen bij het opsporen en bestuderen van DNA om meer te weten te komen over de geschiedenis van katten. Katten werden ook in Romeinse huizen gebruikt om ongedierte te bestrijden en ze kwamen voor in Hindoe-epos zoals de Ramayana.
Tegenwoordig houden we katten als huisdieren. Maar liefst een derde van de huishoudens in de Verenigde Staten heeft een kat en wereldwijd zijn er meer dan 220 miljoen katten die als huisdier worden gehouden. Hun populariteit komt voort uit hun onafhankelijke persoonlijkheid, nieuwsgierige aard, netheid en tonen van genegenheid. In vergelijking met honden, die heel aanhankelijk zijn, voelen veel huisdiereigenaren een groter gevoel van voldoening en verbondenheid wanneer ze de genegenheid van een wispelturige kat voor zich winnen.
Er zijn tegenwoordig veel huiskattenrassen. Het selectief fokken begon in de jaren 1800 om specifieke rassen te creëren met vastgelegde voorouders en hoge prijskaartjes. Vandaag de dag zijn er in totaal ongeveer 73 rassen, elk met unieke fysieke en gedragskenmerken.
Voorbereid zijn op rampen
IFAW zet zich in voor het redden, rehabiliteren en herenigen van huisdieren met hun eigenaren na rampen zoals aardbevingen, overstromingen of menselijke conflicten. Je kunt echter zelf ook veel doen om jezelf en je kat(ten) voor te bereiden op een ramp, zodat je zeker weet dat je klaar bent om je huisdier veilig en gezond te houden.
De belangrijkste dingen waar je aan moet denken zijn gezondheid en stressniveau. Als er een ramp gebeurt, moet je je huisdier kunnen voeden, medicijnen kunnen geven en het zo rustig mogelijk houden terwijl je evacueert en langere tijd weg bent van huis.
Om je voor te bereiden, raden we je het volgende aan:
- laat je huisdier chippen en zijn gegevens registreren in een nationale databank
- houd de nodige vaccinaties bij
- zorg ervoor dat je huisdier comfortabel is en reist in een reismand
- stel een rampenpakket voor huisdieren samen.
Het noodpakket moet essentiële benodigdheden bevatten, zoals: dierenvoeding voor ten minste twee weken, drinkwater, een foto van jou met je huisdier, een halsband met identificatie, medische gegevens van het dier, een reismand, draagbare bakjes, een riem of harnas en eventueel noodzakelijke medicijnen.
De bedreiging die katten vormen voor wilde dieren
Huiskatten die buiten mogen rondlopen worden door ecologen technisch gezien beschouwd als een invasieve soort. Ze zijn immers door mensen naar nieuwe plekken gebracht en als jagers tasten ze de wilde dieren om hen heen aanzienlijk aan.
Volgens de Global Invasive Species Database (GISD) hebben huiskatten wereldwijd een impact op 587 soorten die op de rode lijst van IUCN staan. Dit betekent dat ze dienen als onnatuurlijke roofdieren voor veel bedreigde soorten.
Volgens een onderzoek zijn verwilderde katten op eilanden verantwoordelijk voor minstens 14% van het wereldwijde uitsterven van vogels, zoogdieren en reptielen. Eenmaal geïntroduceerd op een eiland, kunnen de slimme en competente roofdieren inheemse soorten in het beschermde gebied volledig uitroeien. Katten worden ook beschouwd als de voornaamste bedreiging voor bijna 8% van alle ernstig bedreigde vogels, zoogdieren en reptielen ter wereld, waaronder soorten als de zwarte steltkluut, de okinawaspecht en de Cyclura lewisi ringstaartleguaan.
Veelgestelde vragen
Hoe lang leven katten?
Veel dingen kunnen van invloed zijn op hoe lang een kat leeft, zoals ras, genen, levensstijl, dieet en gezondheidszorg. Over het algemeen leeft de gemiddelde kat 13 tot 17 jaar. Sommige katten kunnen tot in de 20 jaar oud worden. De wereldrecordhouder, Creme Puff, werd maar liefst 38 jaar oud.
Hoeveel katten zijn er ter wereld?
Wereldwijd zijn er naar schatting 600 miljoen huiskatten. Van deze 600 miljoen zijn er ongeveer 220 miljoen die als huisdier worden gehouden en 480 miljoen zijn zwerfkatten.
Wat eten katten?
Katten zijn onvermijdelijke vleeseters. In het wild jagen ze op kleine dieren zoals vogels en muizen om in hun levensbehoefte te voorzien. Onvermijdelijk carnivoor zijn betekent dat ze voedingsstoffen uit vlees en dierlijke producten nodig hebben om gezond te blijven – dus ook vegetarische katteneigenaren moeten hun katten vleesvoer geven.
Het dieet van een kat moet grote hoeveelheden eiwitten, wat vetten en een kleine hoeveelheid koolhydraten bevatten. Voor huiskatten is commerciële voeding goed uitgebalanceerd om katten te voorzien van de voedingsstoffen en mineralen die ze nodig hebben, waarbij natvoer over het algemeen smaakvoller is dan droogvoer. Wat betreft traktaties: deze zouden niet meer dan 10 tot 15% van de dagelijkse calorie-inname van een kat moeten uitmaken.
Hoe zijn katten geëvolueerd?
De evolutie van katten wordt nog steeds bestudeerd en sommige details zijn onbekend of staan nog ter discussie. Op basis van recente onderzoeken wordt gedacht dat huiskatten zijn geëvolueerd van zowel Aziatische wilde katten als Afrikaanse wilde katten, die naar menselijke boerderijen trokken vanwege hun hoge populatie knaagdieren en overvloedige voedselresten. Knaagdieren werden gezien als ongedierte dat de gewassen opat, dus toen mensen merkten dat de katten hielpen om ze onder controle te houden, begonnen de twee in elkaars nabijheid te leven en van elkaar te profiteren.
Deze situatie duurde waarschijnlijk duizenden jaren. Toen de mens per boot begon te reizen voor handel en verkenning, namen ze katten mee om de voedselvoorraden veilig te houden voor knaagdieren. Dit hielp om katten wereldwijd te verspreiden en nog dichter naar de mens toe te groeien.
Waarom spinnen katten?
Kittens leren al een paar dagen na hun geboorte spinnen, ondanks dat ze op dat moment blind en doof zijn. Ze gebruiken het geluid om hun moeder te laten weten waar ze zijn en wanneer ze eten willen. Deze gewoonte gaat door tot op volwassen leeftijd, waardoor sommige katten naar hun baasje spinnen als ze honger hebben.
Sommige onderzoeken suggereren ook dat katten spinnen als ze geaaid worden om verdere interactie aan te moedigen. Dit zou te maken kunnen hebben met het positieve patroon tussen menselijke interactie en voedsel dat zich heeft ontwikkeld in de duizenden jaren dat we al met katten leven. Als katten mensen toestaan om hen te aaien, vinden mensen hen aardiger en zijn ze eerder geneigd om hen te voeren.
Andere onderzoeken ontdekten dat katten hun geluiden kunnen aanpassen voor verschillende doeleinden, dus spinnen voor eten kan anders klinken dan spinnen voor aaien.
Hoe vaak worden katten krols?
Broedseizoenen voor katten zijn afhankelijk van omgevings- en geografische factoren zoals temperatuur en het aantal uren daglicht. Het broedseizoen voor buitenkatten op het noordelijk halfrond loopt meestal van januari tot de herfst, terwijl buitenkatten op het zuidelijk halfrond en binnenkatten (in een omgeving met gereguleerde temperatuur en meer licht) vaak het hele jaar door kunnen broeden. Tijdens het broedseizoen schakelen katten tussen vruchtbare en onvruchtbare stadia, die elk gemiddeld drie weken duren.
Als je een kat als huisdier hebt, is het belangrijk om hem te laten steriliseren of castreren zodat hij zich niet voortplant. Zwerfkatten en verwilderde kattenpopulaties overweldigen al veel lokale wilde dieren.
Hoe lang zijn katten zwanger?
De draagtijd voor katten is tussen de 64 en 71 dagen, met een gemiddelde van 65 dagen (ongeveer negen weken).
Kunnen katten in het donker zien?
Katten kunnen zes keer beter in het donker zien dan mensen. Vergeleken met mensen hebben ze meer staafjesreceptoren in hun ogen dan kegelreceptoren, waardoor ze beter zien bij weinig licht, maar minder verschillende kleuren zien. Ze hebben ook een iets breder gezichtsveld dan mensen – wij kunnen ongeveer 180 graden zien en katten 200 graden.
Zijn katten nachtdieren?
Katten zijn geen nachtdieren. Het zijn eigenlijk crepusculaire – schemeractieve – dieren, wat betekent dat ze het meest actief zijn bij zonsopgang en zonsondergang. Dit is gebruikelijk voor zowel roofdieren als dieren uit gebieden met hoge temperaturen. De schemering, zowel bij zonsopkomst als zonsondergang, is het koelste moment van de dag. Fysieke inspanning verbruikt in deze uren dus de minste energie. Het is ook een goed moment om prooien te vangen als ze net uit hun slaap komen of slaperig worden.
Hoeveel tanden hebben katten?
Net als mensen hebben katten twee sets tanden in hun leven – melktanden en volwassen tanden. Hun 26 melktanden verschijnen vanaf een leeftijd van ongeveer drie weken, en ze hebben normaal gesproken hun 30 volwassen tanden als ze zes tot zeven maanden oud zijn.
Waarom hebben katten een hekel aan water?
Er zijn een paar verschillende theorieën over de reden dat huiskatten water haten. Omdat ze oorspronkelijk uit droge streken komen, denken sommigen dat ze niet gewend zijn aan grote watermassa's en die daarom vermijden.
Anderen denken dat het waarschijnlijk te maken heeft met het ongemak van een natte vacht. Natte kattenvacht heeft vrij veel tijd nodig om te drogen, voelt niet comfortabel en beïnvloedt zelfs de behendigheid van een kat door het extra gewicht. Er wordt ook gedacht dat een val in het water een onaangename ervaring voor katten kan zijn en een levenslange angst voor water kan veroorzaken.
Desondanks spelen veel katten graag met stromend water, waarschijnlijk vanwege de beweging en het geluid. Omdat bij het spelen alleen de poten nat worden, veroorzaakt het geen ongemak.
Waarom miauwen katten?
Katten miauwen om met mensen te communiceren, bijvoorbeeld als ze hulp nodig hebben om een gebouw of kamer binnen te gaan of als ze eten of aandacht willen.
Hoeveel kittens kan een kat krijgen?
De gemiddelde nestgrootte voor een kat is 3 tot 5 kittens, maar sommige katten kunnen er wel 10 krijgen.
Ons werk
IFAW werkt om katten en andere dieren te helpen die worden getroffen door rampen en conflicten over de hele wereld. Zo helpen we sinds februari 2022 kwetsbare dieren in Oekraïne om weg te komen van het gevaar van menselijke conflicten, waaronder huisdieren zoals katten en honden.
We steunen ook House of Cats Ernesto, een dierenasiel in Syrië waar meer dan 800 katten, honden, vervet-apen, paarden, ezels, wilde vogels en boerderijdieren wonen.
Andere recente rampenrespons omvat onze hulp bij de aardbeving in Marokko en noodhulp na natuurbranden in Hawaï.
In maart 2022 lanceerde IFAW Operation Whiskers, een samenwerking tussen ons rampenresponsteam en lokale asielen in Louisiana, Verenigde Staten, om katten te helpen redden in de nasleep van orkaan Ida.
Hoe kun je helpen?
Huiskatten zijn niet bedreigd, maar ze hebben wel een grote invloed op de ecosystemen en dieren om hen heen. Leren over katten en hoe ze omgaan met de wereld is belangrijk zodat we zowel katten als wilde dieren kunnen beschermen. Je kat binnenshuis houden is altijd een goed idee, en het is ook belangrijk om ze te steriliseren of castreren en de nodige vaccinaties bij te houden.
Je kunt ook helpen door je kat voor te bereiden op rampen zoals orkanen, aardbevingen, natuurbranden en overstromingen.
