Hond
Wat is een hond?
Tamme honden zijn geëvolueerd uit wolven – grijze wolven, of een andere soort wolf die nu is uitgestorven. Over hun exacte oorsprong is echter wetenschappelijke discussie. Hun genen suggereren dat honden zich tussen 14.000 en 29.000 jaar geleden hebben afgescheiden van hun wilde voorouders en werden gedomesticeerd door menselijke interacties.
Er zijn meer dan 400 hondenrassen, allemaal lid van dezelfde soort: Canis lupus familiaris. Deze zijn allemaal verwant aan andere hondachtigen, zoals vossen.
Honden zijn er in alle soorten en maten, van enorme Duitse Doggen tot kleine Chihuahuas. Het gewicht van honden varieert van 1,8 kilo voor ‘toypoedels’ tot 104 kilo voor de grootste Mastiffs.
Mensen gebruikten eenvoudige vormen van genetische manipulatie om honden te fokken op specifieke instincten en kenmerken. De eerste gedomesticeerde (tammere) honden werden waarschijnlijk gefokt voor de jacht.
Tegenwoordig houden veel mensen honden als gezelschapsdier. Er zijn echter ook veel honden die taken verrichten, zoals het bijstaan van mensen en het opsporen van wildlifecriminaliteit.
Wilde honden kunnen soms helaas een ravage aanrichten in hun lokale ecosysteem, voornamelijk door te azen op inheemse wilde dieren, wat leidt tot een ernstige afname van de populatie.
Wat is de wetenschappelijke naam van een hond?
De wetenschappelijke naam van de hond is Canis lupus familiaris.
Honden zijn een gedomesticeerde ondersoort van grijze wolven (Canis lupus). Er zijn meer dan 400 verschillende hondenrassen, maar ze vallen allemaal onder dezelfde soort.
Waar leven honden?
Honden komen tegenwoordig over de hele wereld voor. Hun voorouders, grijze wolven, kwamen oorspronkelijk op het noordelijk halfrond voor en waren op een gegeven moment het meest verspreide zoogdier ter wereld.
Evolutie
De evolutie van honden uit grijze wolven heeft duizenden jaren geduurd door een combinatie van natuurlijke selectie en menselijke invloed.
Uit onderzoek blijkt dat de eerste gedomesticeerde wolven tussen 14.000 en 29.000 jaar geleden voorkwamen. De exacte tijdlijn en details van dit proces zijn nog steeds onderwerp van discussie onder wetenschappers, omdat er waarschijnlijk meerdere unieke gevallen waren van wolven die werden gedomesticeerd in verschillende delen van de wereld in verschillende periodes.
Er wordt aangenomen dat tussen 20.000 en 40.000 jaar geleden mensen en grijze wolven een relatie begonnen te ontwikkelen die voordelig was voor beide partijen. Verschillende wolvenroedels in verschillende geografische gebieden kwamen op verschillende manieren in deze relatie terecht.
Bijvoorbeeld, wolven in het noorden van Eurazië hadden waarschijnlijk een hand in hun eigen domesticatie door rondtrekkende mensen te volgen. Ze aten de resten van dieren en ander voedsel die deze mensen achterlieten.
Na verloop van tijd vond er een vorm van natuurlijke selectie plaats. Wolven die toleranter tegenover mensen en minder agressief waren, hadden meer kans om te overleven in deze nieuwe omgeving.
Het is onduidelijk hoe wolven, als wilde dieren, zich op hun gemak voelden om ruimte te delen met mensen. Toen dat echter eenmaal zo was, begonnen mensen ze te fokken. Ze gebruikten hierbij eenvoudige vormen van genetische manipulatie om te fokken op specifieke instincten en eigenschappen.
De eerste honden werden waarschijnlijk gefokt voor de jacht, het hoeden van vee, het trekken van sleeën in de kou, en bescherming. Zo werden husky's gefokt om koude temperaturen te weerstaan, Duitse herders om vee te hoeden en teckels om hun vermogen om dassen holen in te jagen.
Naarmate de menselijke samenlevingen zich ontwikkelden en diverser werden, veranderden ook de rollen die we honden gaven. Er ontstonden verschillende rassen op basis van specifieke behoeften en voorkeuren. Door selectief te fokken, werden bepaalde fysieke en gedragskenmerken verder benadrukt. Dit zorgde voor de grote verscheidenheid aan hondenrassen die we vandaag de dag hebben.
Honden als huisdieren
In de loop der tijd fokten mensen honden om als gezelschap te dienen in plaats van voor werkdoeleinden. Tegenwoordig zijn honden populaire huisdieren en zijn er honderden verschillende rassen. Dit zijn de voornaamste groepen van hondenrassen en hun kenmerken:
- Sportieve groep: Gefokt om jagers te helpen bij het vangen en apporteren van gevederd wild. Deze honden hebben vaak een dikke, waterafstotende vacht. Tot de sportieve rassen behoren Labrador-retrievers en Cockerspaniëls.
- Hound-groep: Gefokt om warmbloedige, snelle prooien te achtervolgen tijdens de jacht. Deze honden zijn slank, hebben lange poten en kunnen op korte afstanden heel snel rennen. Houndrassen zijn onder andere greyhounds en bloedhonden.
- Werkgroep: Ontwikkelden zich om mensen te helpen met dagelijkse taken, zoals het trekken van sleeën en het bewaken van kuddes of huizen. Tot de werkrassen behoren Duitse Doggen en rottweilers.
- Terriërs: Gefokt om onder de grond op ongedierte en knaagdieren te jagen. Ze zijn pittig en hebben korte poten. Terriërrassen zijn onder andere Schotse terriërs en bull terriërs.
- Speelgoedgroep: Gefokt voor menselijk gezelschap. Ze zijn vaak klein genoeg om op schoot te passen. Populaire speelgoedrassen zijn mopshondjes en chihuahua's.
- Herders: Ontwikkelden zich om vee zoals schapen en runderen te verplaatsen. Ze hebben veel energie en zijn intelligent. Tot de herdersrassen behoren border collies en Duitse herders.
- Niet-sportieve groep: Deze groep omvat alles dat overblijft – het zijn de hondenrassen die niet in de andere categorieën passen. Enkele niet-sportieve rassen zijn dalmatiërs en poedels.
Het hebben van een hond als huisdier heeft veel voordelen, zoals het verminderen van eenzaamheid en stress, het stimuleren van lichaamsbeweging, en het ondersteunen van sociaal contact met andere hondeneigenaren. Bovendien is aangetoond dat het hebben van een hond in huis je gelukkiger maakt. Studies hebben aangetoond dat honden het niveau van oxytocine kunnen verhogen bij mensen.
Honden met een baan
Tegenwoordig hebben veel honden taken die variëren van therapeutische hulp tot hulp bij wetshandhaving. Enkele belangrijke hondenbanen zijn:
- Therapiehonden, die emotionele steun bieden.
- Zoek- en reddingshonden, die mensen en dieren helpen. Tijdens de verwoestende Australische bosbranden in 2020 werden honden gebruikt om dieren te vinden die uit de branden moesten worden gered.
- Medische honden, die met hun sterke reukvermogen ziektes kunnen opsporen, zoals Parkinson, diabetes, epileptische aanvallen en kanker.
- Leger- en politiehonden, die explosieven, mensen of bewijsmateriaal opsporen. Deze honden worden ook gebruikt in de strijd tegen wildlifecriminaliteit, door hun speurvaardigheden in te zetten om verhandelde dieren of dierlijke lichaamsdelen op te sporen.
- Geleide- of hulphonden, voor mensen met blindheid en/of andere behoeften.
Voorbereid zijn op rampen
Onze huisdieren vertrouwen elke dag op ons voor voedsel, onderdak, water en geknuffel, maar in tijden van nood hebben ze onze hulp nog harder nodig.
Zo kun je je hond(en) voorbereiden op een mogelijke ramp:
- Microchip je hond en houd de informatie op de chip up-to-date
- Laat je hond regelmatig vaccineren
- Zorg dat je hond op zijn gemak is een bench of reismand
Het is ook een goed idee om een noodpakket voor huisdieren samen te stellen, met alles wat je nodig zou kunnen hebben in geval van nood. Dit is wat je erin moet doen:
- Genoeg voedsel voor een paar weken
- Drinkwater
- Een foto van jou met je hond
- Een halsband met identificatielabel
- Een makkelijke bench of reismand
- Voer- en drinkbakjes
- Een riem en/of tuigje
- Medische gegevens
- Medicijnen die je hond nodig heeft
- Indien nodig, een muilkorf en/of andere veiligheidsuitrusting
De bedreiging die honden vormen voor wilde dieren
In sommige gevallen kunnen honden een bedreiging vormen voor wilde dieren. Ze kunnen erop jagen, dieren wegconcurreren om voedsel, zorgen voor inteelt en ziektes verspreiden.
De Global Invasive Species Database merkt op dat wilde honden een bedreiging vormen voor bijna 200 soorten die op de rode lijst van IUCN staan.
Een voorbeeld hiervan is van wilde honden in het Serengeti-Mara ecosysteem in Oost-Afrika, die hondenziekte (ook wel ziekte van Carré of canine distemper virus (CDV)) kunnen verspreiden onder wilde dieren. Onder andere zadeljakhalzen, grootoorvossen en bedreigde Afrikaanse wilde honden kunnen hierdoor worden getroffen.
Een soortgelijk virus, dat ook door honden wordt verspreid, heeft leeuwen, hyena's, grootoorvossen en luipaarden in Maasai Mara National Reserve getroffen.
Verwilderde gedomesticeerde honden en loslopende huisdieren vormen ook een bedreiging voor wilde dieren. Uit een onderzoek in Nieuw-Zeeland bleek dat een enkele Duitse herder naar schatting 500 inheemse kiwi’s doodde.
In de meeste gevallen, wanneer er gedomesticeerde honden bij betrokken zijn, is het aan mensen om deze risico's te beperken om schade voor bedreigde diersoorten te voorkomen. Om wilde dieren te beschermen, is het van vitaal belang om je honden in de gaten te houden en ze aan de lijn te houden als ze naar buiten gaan.
Veelgestelde vragen
Kunnen honden kleuren zien?
Honden kunnen wel wat kleur zien, maar niet op dezelfde manier als mensen. Hun zicht is vergelijkbaar met dat van mensen met rood-groenkleurenblindheid, omdat honden alleen blauwe en gele kegeltjes in hun ogen hebben.

Hoe vaak worden honden loops?
Vrouwtjeshonden, teefjes genoemd, worden ongeveer elke zes maanden loops. Dit betekent dat ze klaar zijn om zich voort te planten. Hun vruchtbaarheidscyclus duurt ongeveer 18 tot 21 dagen, en bestaat uit vier verschillende stadia:
- Pro-oestrus, die tot 9 dagen kan duren, is het moment waarop een vrouwtje voor het eerst bloederige afscheiding krijgt. In zeldzame gevallen kan deze fase tot 28 dagen duren. Pro-oestrus eindigt wanneer het vrouwtje een mannelijke partner (een reu) accepteert.
- Oestrus is de periode waarin het vrouwtje seksueel ontvankelijk is en klaar is om zich voort te planten. De ovulatie vindt 24 uur na de acceptatie van de reu plaats. Omdat de eicellen tot 4 dagen kunnen overleven, kan een teef in deze periode door meer dan één reu bevrucht worden.
- Metoestrus komt na oestrus wanneer de teef niet zwanger wordt, een periode die wordt gekenmerkt door een staat van schijnzwangerschap.
- Anoestrus is de laatste fase, de rustfase.
Hoe lang zijn honden zwanger?
Gemiddeld duurt een zwangerschap bij honden 63 dagen vanaf de bevruchting tot de geboorte.
Hoeveel puppy's kan een hond krijgen?
De grootte van hondennesten varieert per ras. Gemiddeld krijgen honden vijf of zes puppy’s per keer. Nesten van één tot twaalf pups worden als normaal beschouwd.
Waarom janken honden?
Net als de wolven waarvan ze afstammen, huilen honden om te communiceren. Ze kunnen huilen om aandacht van mensen te krijgen, om te communiceren met andere honden, om emoties uit te drukken, uit ongemak of pijn, of om te reageren op andere geluiden.
Zweten honden?
Honden zweten wel, voornamelijk via hun voetkussentjes. Terwijl mensen zweten om af te koelen, hebben honden echter andere methoden om hun lichaamstemperatuur te reguleren. Dit omvat hijgen en vasodilatatie. Hijgen zorgt dat vocht in de luchtwegen verdampt, waardoor de hond afkoelt. Bij vasodilatatie zetten bloedvaten uit, waardoor warm bloed naar het lichaamsoppervlak wordt verplaatst en het kan worden afgekoeld.
Hoeveel tanden hebben honden?
Net als mensen krijgen honden twee soorten gebitten in hun leven: melktanden/puppytanden en volwassen tanden.
Honden beginnen met 28 puppytanden, die doorkomen als ze drie tot vier weken oud zijn. Daarna groeien ze 42 volwassen tanden, die tussen de drie en zeven maanden oud beginnen te komen.
Wanneer stoppen honden met groeien?
Honden groeien in verschillende snelheden, afhankelijk van hun ras en grootte.
Kleine honden (tot 9 kilogram) doen er ongeveer 12 maanden over om hun volledige grootte te bereiken.
Middelgrote honden, die 9 tot 22 kilogram wegen, zijn na ongeveer 15 maanden volgroeid.
Grote honden, van 22 tot 45 kilogram, en extra grote honden, van meer dan 45 kilogram, doen er 18 tot 24 maanden over om hun volledige grootte te bereiken.

Waarom hebben honden snorharen?
Honden gebruiken hun snorharen om hen door hun omgeving te leiden. Snorharen zijn zeer gevoelig en geven sensorische informatie door aan de hersenen van honden. Ze kunnen veranderingen in luchtstromen detecteren, waardoor honden informatie krijgen over de grootte, vorm en snelheid van voorwerpen in de buurt.
Waarom likken honden mensen?
Honden likken mensen om verschillende redenen, waaronder:
- Zichzelf uiten
- Verzorging
- Verbinding
- Aandacht krijgen van de persoon
- Zichzelf kalmeren
- Empathie tonen
- Lekkere smaak van de persoon
Ons werk
Hulp bij rampen
IFAW werkt samen met organisaties over de hele wereld om honden te redden en te rehabiliteren die zijn getroffen door rampen en conflicten. Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in 2022 werkt IFAW samen met partners in Oekraïne om getroffen dieren te redden en ze voedsel, medische noodbehandeling en onderdak te bieden.
Een van onze partners is het rehabilitatiecentrum Step Up, waar honden met oorlogsverwondingen medische zorg en fysiotherapie krijgen. We geven ook subsidies aan Nova Ukraine, een Oekraïense liefdadigheidsinstelling die dieren in opvangcentra ondersteunt en samenwerkt met lokale opvangcentra, waaronder Animal Rescue Kharkiv. Door hun werk zijn meer dan 200 huisdieren herenigd met hun familie, onder andere na de verwoesting van de Kakhovka-dam.
Ook na de dodelijke aardbevingen die Syrië en Turkije in 2023 troffen, hielp IFAW bij de wederopbouw van dierenasielen die zorgden voor lokale populaties honden en katten.
In de nasleep van orkaan Maria in het Caraïbisch gebied in 2017 stuurden we meer dan 900 kilo honden- en kattenvoer naar Dominica om getroffen gezinnen en hun huisdieren te helpen.
Ons team ondersteunde ook de opsporing, redding en noodopvang van dieren na de natuurbranden in Butte County, Californië, in 2020.
Honden én jaguars veilig houden
We hebben samengewerkt met gemeenschappen in Playa del Carmen, Mexico, en de lokale organisatie Coco's Animal Welfare om een kliniek te bouwen, deze te vullen met voorraden, en veterinaire protocollen op te stellen. Dit project heeft geholpen om lokale honden en katten veilig te houden en bijgedragen aan de adoptie van meer dan 1.000 dakloze dieren. Door deze dieren van de straat te halen, worden jaguars, wilde roofdieren in het gebied, bovendien afgeschrikt. Dit voorkomt mens-dier-conflicten.
Honden uit de kou houden
Ons Northern Dogs-project helpt bij de zorg voor honden in First Nations-gemeenschappen in afgelegen regio’s van Canada. Gemeenschappen hier wonen uren ver verwijderd van diergeneeskundige zorg, en hebben daarom vaak geen andere optie dan het afmaken van hondenpopulaties. Het project, dat is opgezet in samenwerking met lokale gemeenschappen, biedt veterinaire zorg, cultureel relevante educatie en realistische oplossingen voor mensen die deze anders niet zouden hebben.
Speurhonden trainen
We hebben ook verschillende projecten uitgevoerd waarbij speurhonden zijn getraind. Koala-speurhonden in Australië bijvoorbeeld helpen bij het opsporen van kwetsbare dieren, en honden in Benin zijn getraind om wildlife crime en smokkelaars op te sporen.

Hoe kun je helpen?
Leren over honden en hoe ze in relatie staan met de natuur is belangrijk. Honden mogen dan een van de meest voorkomende zoogdiersoorten op aarde zijn, maar ze hebben nog steeds onze hulp nodig – net als de natuurlijke leefgebieden die worden bedreigd door verwilderde populaties.
