wat is bushmeat en waarom vormt dit een bedreiging voor mens en dier?

Bushmeat is een wereldwijd fenomeen. Enkele jaren geleden nog ontdekte Alberto Stegeman in zijn programma Undercover in Nederland dat wanneer je goed zoekt, zelfs in Rotterdam vlees van apen te koop is. Deze illegale handel in vlees van wilde dieren is alomtegenwoordig en kan tot enorme risico’s voor dierenwelzijn en de de biodiversiteit op aarde leiden, maar ook zeker voor de volksgezondheid.  

Wat is bushmeat en waar komt het vandaan? 

Zoals de letterlijke vertaling “wildernisvlees” al duidelijk maakt, is bushmeat een verzamelnaam voor vlees afkomstig van zoogdieren, reptielen, amfibieën en vogels die leven in de jungle, savanne of in wetlands. Denk hierbij aan apen, schubdieren, slangen en stekelvarkens, maar ook aan antilopen, olifanten en zelfs giraffen. Al duizenden jaren is het in veel Afrikaanse, maar ook Latijns-Amerikaanse en Aziatische landen, de normaalste zaak om bushmeat te eten om zo aan de nodige eiwitten te komen. Met name in afgelegen gebieden waar het lastig is om vee te houden, is bushmeat vaak de enige proteïnebron die beschikbaar of betaalbaar is voor mensen. Volgens schattingen zorgt bushmeat in landelijke regio's van West- en Centraal-Afrika voor 80-90% van de dierlijke eiwitinname.  

Dierenpopulaties onder druk  

Mocht het beperkt blijven tot inheemse en lokale gemeenschappen die slechts voor eigen levensonderhoud jagen, dan is er nog niet direct nood aan de man voor de biodiversiteit . Het probleem is de groeiende vraag naar vlees van wilde dieren in steden en in het buitenland, waar het als delicatesse geldt. In segmenten van de Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse diaspora in Europa en Noord-Amerika bijvoorbeeld, blijft het eten van bushmeat populair omdat het hen herinnert aan hun land van afkomst. Door de groei in populariteit is de illegale handel in bushmeat uitgegroeid tot een wereldwijde industrie. Onderzoekers schatten in dat er wekelijks alleen al via het vliegveld Paris Roissy-Charles de Gaulle in Frankrijk ruim vijf ton vlees van wilde dieren Europa wordt binnengesmokkeld.  

Jaarlijks komt alleen al uit Centraal Congo en het Amazonegebied zo’n zes miljoen ton bushmeat. Dierenpopulaties komen hierdoor onder druk te staan. Met name de langzamer voortplantende diersoorten zoals gorilla’s en chimpansees dreigen uit te sterven door een combinatie van stroperij en het krimpen van leefgebieden. Bushmeat wordt ook wel gezien als een van de meest directe bedreigingen voor Afrikaanse fauna. 

Een bedreiging voor de volksgezondheid 

De jacht op wilde dieren voor consumptie brengt ook grote gezondheidsrisico’s met zich mee. Veel ziektes kennen hun oorsprong bij wilde dieren zoals apen en vleermuizen. Volgens de World Health Organization (WHO) zijn 75% van de laatste 30 opkomende ziektes zoönosen: infecties die zijn overgedragen van dier tot mens. Bekende voorbeelden van zoönosen zijn HIV-AIDS, Ebola, Lyme, malaria, hondsdolheid en nog vrij recent, COVID-19. Daarbij is wel belangrijk om te noemen dat niet alleen de illegale handel in wilde dieren, maar ook de intensivering van veeteelt hiervoor verantwoordelijk is. 

Buiten het wereldwijd ontstaan van nieuwe ziektes, brengt illegaal geïmporteerd bushmeat ook het risico met zich mee om diersoorten in ons land te infecteren.  

IFAW in actie tegen de illegale handel in wilde dieren 

IFAW strijdt al jaren tegen verschillende vormen van wildlife crime. Om smokkelaars tegen te gaan trainen we bijvoorbeeld douaniers en wetshandhavers om hard op te treden tegen de illegale import van wilde dieren. Ook wordt er samengewerkt met grote online platforms om te voorkomen dat producten van wilde dieren hierop worden verhandeld. Om de vraag terug te dringen worden wereldwijd publiekscampagnes opgezet. Samen met overheden en partnerorganisaties werken wij aan effectieve wereldwijde, regionale, nationale en lokale wetgeving en beleid om individuele wilde dieren, populaties en hun leefgebieden te beschermen.