IFAW's reactie op sterfgevallen door olifanten in Malawi

Drie mensen vonden een noodlottige dood door olifanten nabij Kasungu National Park in Malawi. Onze gedachten gaan uit naar de nabestaanden, en we weten dat we niets kunnen zeggen of doen om hun dierbaren terug te brengen. We begrijpen dat mensen zich afvragen hoe deze noodlottige ongevallen konden gebeuren, wat we eraan doen, en hoe we dit in de toekomst kunnen voorkomen. 

In juli werden twee mensen gedood – één door een van de onlangs overgeplaatste olifanten en de ander door een lokale olifant. Beide olifanten waren mannetjesolifanten die alleen rondzwierven. Conform de overheidsvoorschriften werden ze na de incidenten meteen geëuthanaseerd om herhaling te voorkomen. Een derde incident vond plaats in september, toen een moeder en haar kalf door rangers terug het park in werden geleid. Hierbij ging het ook om een lokale olifant die niet was overgeplaatst. De olifanten waren buiten het park terechtgekomen via een niet-omheind deel van het gebied. De drie noodlottige ongevallen vonden plaats toen de drie mannen hun leven in gevaar brachten door de olifanten tot dichtbij te naderen om foto's te maken. Mensen worden gewaarschuwd olifanten niet te dicht te naderen. 

Kasungu National Park heeft een oppervlak van 2.000 vierkante kilometer en grenst aan Zambia. Het is onderdeel van de Malawi-Zambia Transfrontier Conservation Area (TFCA) zoals overeengekomen tussen de overheden van de beide landen. Het park heeft een open grens met Zambia zodat dieren zich vrij kunnen bewegen. Kasungu National Park was vroeger rijk aan wilde dieren, maar vanwege stropers – die het vooral voorzien hadden op olifanten vanwege hun ivoor – liepen de populaties terug. De lokale olifantenpopulatie stond op het punt van uitsterven. 

In Liwonde National Park daarentegen, ongeveer 300 kilometer verderop, bleef de olifantenpopulatie groeien en dat begon voor problemen te zorgen. Een translocatie wordt beschouwd als de meest effectieve manier om voor een evenwichtige verdeling van wilde dieren over het continent te zorgen en zo verlies van biodiversiteit tegen te gaan. De gemeenschappen in de buurt van Kasungu waren blij met de komst van de olifanten, om het toerisme te stimuleren en de lokale economie een impuls te geven. 

Via de regionale Chief hadden we afspraken gemaakt met lokale gemeenschappen over het omheinen van bepaalde delen van het park. Er is nooit een plan geweest om het hele nationale park te omheinen. Hekken plaatsen aan de rand van bepaalde delen gebeurt om gemeenschappen te beschermen en het veiliger te maken dan in het verleden, voordat de olifantenkuddes bijna werden uitgeroeid door stropers. 

Het plaatsen van omheiningen om de olifanten binnen een bepaald gebied te houden is echter een hele klus, zeker gezien het oppervlak van Kasungu National Park. Tot op heden hebben we 47 kilometer hek gefinancierd en geplaatst aan de oostelijke grens van het park, en dit werk is nog gaande. We hebben ook toegezegd de uitbreiding en reparatie van nog eens 50 kilometer hek dat onderdeel is van de omheining te financieren en uit te voeren. Aan de westelijke kant kan het park niet worden omheind omdat Kasungu het Malawische deel van de Malawisch-Zambiaanse TFCA vormt, samen met het aangrenzende Lukusuzi National Park in Zambia. Zo kunnen de olifanten vrij bewegen door het hele gebied, wat cruciaal is om de lokale populatie terug te brengen naar het oude niveau. 

Technisch gezien is het plaatsen van hekken een intensieve en kostbare onderneming. De hekken moeten in de grond worden verankerd, ten minste 3 meter hoog zijn en voortdurend onder stroom staan (opgewekt met zonne-energie). Dat betekent dat 1 kilometer hek wel €10.000 kan kosten. Bovendien is regelmatig onderhoud vereist om te voorkomen dat olifanten uitbreken. En zelfs mét hekken breken soms olifanten uit, zoals we hebben gezien in volledig omheinde parken. 

De meeste nationale parken in Afrika – en in Malawi – zijn niet omheind. Ook het grootste park van Malawi, Nyika National Park, heeft geen omheining. Een volledige omheining zou het doel van landschapsbehoud tenietdoen. 

We weten dat er meer gedaan kan worden om te zorgen dat mensen en dieren in balans met elkaar kunnen leven. We zullen gemeenschappen nog intensiever voorlichten om het bewustzijn te vergroten en betrokkenheid te creëren, om de conflicten tussen mensen en olifanten zoveel mogelijk te beperken. Er zijn aanvullende maatregelen genomen om het risico van toekomstige conflicten te verkleinen, zoals de inzet van wildlife rangers van het Department for National Parks and Wildlife (DNPW) en de inzet van Rapid Response Units in potentiële conflictgebieden. De veiligheid van mensen en dieren staat voor ons altijd voorop. 

Als overheidspartner is IFAW ook gebonden aan protocollen voor het beheer van deze gebieden. We zijn ervan op de hoogte dat de overheid een schadevergoeding heeft betaald aan de families van de omgekomen mensen. Ook wij zijn in gesprek met de Chief van Kasungu om te kijken hoe we de getroffen families kunnen ondersteunen. 

Conflicten tussen mensen en wilde dieren zijn een groeiend probleem, dat voortkomt uit de toenemende menselijke bevolking en afnemende natuurgebieden. Het is onvermijdelijk dat conflicten ontstaan als mensen en dieren elkaars gebieden betreden. In heel Afrika leidt dit tot verwondingen en doden. IFAW en de getroffen gemeenschappen zijn niet de enige die hiermee worden geconfronteerd. Het voorkomen van mens-dierconflicten en daarin investeren is een belangrijke taak van IFAW, en een onderdeel van landschapsbehoud dat wij als organisatie bijzonder serieus nemen. 

De verplaatsing van wilde dieren naar Kasungu National Park was een oplossing voor de langere termijn om de biodiversiteit te vergroten en natuurtoerisme te stimuleren. We blijven kijken naar manieren om de gemeenschappen die zij aan zij met deze grote landdieren leven veiliger te maken. Als organisatie trekken we lering uit het gebeurde om ervoor te zorgen dat incidenten zoals deze tot een minimum worden beperkt. We blijven hier samen met lokale autoriteiten aan werken. 

We betuigen onze diepe deelneming aan de getroffen families. 

– Patricio Ndadzela, Directeur IFAW Malawi en Zambia