waarom wordt de olifant bedreigd?

Het gaat nog steeds niet goed met olifantenpopulaties wereldwijd. Ongeveer tien jaar geleden publiceerde Amerikaanse onderzoekers al een alarmerende conclusie in Proceedings of the National Academy of Sciences over dat de olifant naar schatting binnen 100 jaar uitgestorven zal zijn. De grootste oorzaak hiervan is de aanhoudende wereldwijde handel in ivoor. 

Sindsdien is er aan het toekomstbeeld van dit iconische dier niet veel veranderd. Experts denken dat met name de Afrikaanse olifant deze honderd jaar helemaal niet zou gaan halen. De Britse Prince William deelt deze zorgen tijdens een evenement in 2016 voor liefdadigheid: 

“Toen ik werd geboren, struinden er nog miljoenen olifanten in Afrika”.  

"Tegen de tijd dat mijn dochter werd geboren, was het aantal savanne olifanten al afgenomen tot slechts 350.000 olifanten”.  

"En met het huidige tempo van illegale stroperij, wanneer Charlotte 25 jaar wordt, zal de Afrikaanse olifant uit het wild verdwenen zijn." 

Ondanks dat er nog honderdduizenden olifanten in het wild voorkomen, verspreid over Afrika en Azië, staan populaties zwaar onder druk. Binnen één generatie kan de olifant misschien wel uitgestorven zijn. Om een duidelijk beeld te kunnen vormen van de ernst van de situatie, is het goed om inzicht te krijgen in de verschillende soorten olifanten. Hoofdzakelijk zijn er twee soorten olifanten: de Afrikaanse olifant en de Aziatische olifant. 

waarom de Afrikaanse olifant wordt bedreigd  

In totaal leven er nog ruim 400.000 Afrikaanse olifanten in het wild. Dit lijkt veel, maar het tempo waarin populaties afnemen ligt hoog en de voortplantingssnelheid van met name de olifant ligt laag. De zwangerschapperiode van een olifant duurt bijna twee jaar. Door de combinatie van snelle afname en langzame toename van olifanten komt het eventueel uitsterven van de soort angstaanjagend dichtbij.  

De Afrikaanse olifant wordt onderverdeeld in twee ondersoorten. Namelijk, de savanne olifant en de bosolifant. 

Volgens de internationale natuurorganisatie IUCN zijn populaties van de Afrikaanse bosolifant in een periode van 31 jaar met 86% afgenomen. Van deze olifantensoort, die voorkomt in de tropische bossen van Centraal-Afrika maar ook in diverse andere leefgebieden in West-Afrika, leven er nog minder dan 100.000 in het wild. De bosolifant heeft de IUCN status ernstig bedreigd.  

De andere +/- 300.000 olifanten behoren tot de savanne olifant. Volgens de metingen van IUCN zijn populaties van de savanne olifant in de afgelopen 50 jaar met 60% gekrompen. Deze olifantensoort heeft de status bedreigd.  

De belangrijkste bedreigingen voor de Afrikaanse olifant zijn stroperij en verlies van leefgebied. Geschat wordt dat er dagelijks 100 Afrikaanse olifanten worden gedood voor hun slagtanden. Met name in Aziatische landen (maar ook in andere landen) is er nog steeds veel vraag naar producten van ivoor. Wanneer een moederolifant wordt gedood en een verweesd kalf achterlaat, betekent dit dat dit dier zonder hulp ook ten dode is opgeschreven. 

waardoor wordt de Aziatische olifant bedreigd? 

In de afgelopen 75 jaar is het aantal Aziatische olifanten gehalveerd. Er leven naar schatting tussen de 20.000 en 40.000 van deze dieren verspreid over Zuid-Oost Azië. 

Deze olifanten worden doorgaans minder vaak gestroopt dan Afrikaanse olifanten, maar de mannetjes zijn vaak het doelwit van stropers vanwege hun slagtanden en zowel mannelijke als vrouwelijke olifanten kunnen worden gestroopt voor hun vlees en huid. 

Net als bij de Afrikaanse olifant, vormt de afname van leefgebieden een grote bedreiging voor de soort. Met de explosieve groei van de Aziatische bevolking blijft er steeds minder ruimte over voor de olifant om op zoek te gaan naar voedsel. Wanneer een kudde olifanten de akkers van een lokale boer kaalvreet, leidt dit tot grote weerstand bij de boeren. Die reageren door de dieren dood te schieten of te vergiftigen.  

In enkele Aziatische landen komt het ook voor dat olifantenkalven uit het wild worden gehaald om vervolgens te worden ingezet als toeristische attractie.  

olifanten spelen een essentiële rol binnen hun ecosysteem 

Als de olifant wordt bedreigd, betekent dit tegelijkertijd ook dat het ecosysteem waarin zij leven onder druk komt te staan. De olifant is een sleutelsoort, wat wil zeggen dat de aanwezigheid van dit dier van levensbelang is voor andere plant- en diersoorten binnen hetzelfde ecosysteem. 

Wanneer olifanten rondtrekken door het bos of door de savanne laten ze heel wat sporen achter. Deze sporen zijn essentieel voor andere planten en dieren. De olifantenpaden die worden aangelegd, gelden als snelweg door de jungle voor andere diersoorten. Doordat takken afgebroken worden krijgen andere planten meer licht waardoor zij beter gaan groeien. Zaden van verschillende plantensoorten worden verspreid via hun poep en leggen zo vele kilometers af. Diezelfde poep bevat precies de juiste meststoffen voor de eerste fasen van groei van planten. 

wat doet IFAW om olifanten te beschermen? 

IFAW is onder andere actief in Zimbabwe, Malawi, Burkina Faso, Tanzania, Kenia en Zambia om olifanten te beschermen tegen stroperij. Samen met partners vangt IFAW weesolifanten op in onder andere Burkina Faso, Zambia en Zimbabwe. Ook trainen en supporten we wildlife rangers om stropers te weren uit gebieden als Kilimanjaro National Park (Tanzania), Virunga National Park (Uganda, Congo, Rwanda), de Luangwa Vallei (Malawi, Zambia) en Amboseli National Park (Kenia). We werken samen met gemeenschappen waaronder de Maasai in Tanzania om mens-dier conflicten en vormen van wildlife crime tegen te gaan. IFAW’s Room to Roam initiatief is een een holistische aanpak om olifanten te beschermen door migratieroutes door heel Afrika veilig te stellen. 

In China, stond IFAW aan de wieg van het Asian Elephant Protection (AEP) project in Xishuangbanna, Pu’er en Lincang, de laatste drie leefgebieden van de Aziatische olifant in de provincie Yunnan . Met dit project zetten we ons al meer dan 20 jaar in voor het bevorderen van vreedzame samenleving van mensen en olifanten. 

Samen met onderzoekers, ngo’s en Indiase overheid, stelden we meer dan 100 corridors veilig waardoor de Aziatische olifant veilig kan bewegen tussen Kollegal Forest en het Biligiri Rangaswamy Temple Wildlife Reservaat in de staat Karnataka.