Lederschildpad
Lederschildpadden (Dermochelys coriacea) zijn reptielen uit de familie Chelonioidea. Deze schildpadden hebben een lange geschiedenis, ze maken al zo'n 100 miljoen jaar deel uit van de rijke biodiversiteit op onze planeet.
Lederschildpadden hebben een enorm verspreidingsgebied, dat zowel tropische als gematigde wateren over de hele wereld omvat. Ze komen voor in de Atlantische Oceaan, de Stille Oceaan en de Indische Oceaan. Deze verscheidenheid aan omgevingen toont aan hoe indrukwekkend hun aanpassingsvermogen is. Hun verspreidingsgebied is zo groot dat je ze zowel in het noorden van Alaska, VS, als in het zuiden van Nieuw-Zeeland kunt tegenkomen.
Een unieke soort
Lederschildpadden hebben een aantal interessante fysieke kenmerken en verschillen behoorlijk van andere zeeschildpadsoorten. Een van hun meest opvallende kenmerken is hun schild. In tegenstelling tot andere schildpadsoorten, die een hard, bot schild hebben, hebben lederschildpadden een zacht en flexibel schild. Deze unieke eigenschap is ook waar lederschildpadden hun naam aan te danken hebben, omdat hun huid lijkt op taai, leerachtig materiaal.
Het schild van de lederschildpad is niet zomaar een schild. Het bestaat uit kraakbeenachtig weefsel en is niet alleen anders qua structuur, maar ook qua functie. Door hun zachtere schild kunnen lederschildpadden dieper duiken en beter tegen veranderingen in druk dan schildpadden met een harder schild.
Bovendien hebben deze schildpadden helemaal geen schubben. Dit is nog een uniek kenmerk dat hen onderscheidt van vergelijkbare soorten. Je zou denken dat ze daardoor kwetsbaarder zijn dan schildpadden met een harder schild, maar door hun lange evolutie hebben ze zich op allerlei manieren aangepast om te overleven.
Een ander opvallend fysiek kenmerk van lederschildpadden is hun grootte. Het zijn de grootste levende schildpadden op aarde, ze kunnen wel twee meter lang worden. Lederschildpadden kunnen tot 1.000 kilo wegen.
Een bijzonder broedproces
Deze ongelooflijke grootte gaat gepaard met een lange levensduur: lederschildpadden kunnen tot 50 jaar leven in het wild. Dit geeft ze een langere periode om zich voort te planten, wat heel belangrijk is gezien de verschillende bedreigingen voor hun voortbestaan. Hoe belangrijk deze lange levensduur is, blijkt uit het feit dat lederschildpadden niet snel geslachtsrijp zijn. Het duurt tussen de 9 en 20 jaar voordat ze klaar zijn om zich voort te planten.
Als het zover is, kunnen de vrouwtjes eieren leggen. Het broedproces is een ongelooflijk fascinerend aspect van hun voortplantingsgedrag: de vrouwtjesschildpadden keren terug naar het strand waar ze geboren zijn. Hoewel ze het grootste deel van hun leven in het water doorbrengen, keren ze voor dit deel van hun levenscyclus terug naar het land. Dit instinct om terug te keren naar hun geboorteplaats is cruciaal voor de voortplanting van de lederschildpad.
Tijdens het broedseizoen kan een vrouwelijke lederschildpad vijf tot zeven keer eieren leggen, en elk nest bevat ongeveer 100 eieren. Opvallend in hun voortplantingscyclus is dat de vruchtbaarheid niet constant is: elke keer dat ze eieren leggen binnen een seizoen, zijn het er minder dan de keer ervoor.
De laatste stap in dit proces is de broedtijd. De eieren worden ongeveer 60-70 dagen onder het warme zand gelegd om uit te komen. Niet alle eieren in een nest komen uit, en van de eieren die wel uitkomen, halen niet alle jongen de zee. Naar schatting overleeft slechts 1 op de 1.000 jongen tot volwassenheid.
Een speciaal dieet
De belangrijkste voedselbron van lederschildpadden zijn kwallen. De kaken en keel van de lederschildpad hebben speciale eigenschappen waarmee hij zijn gelatineachtige prooien makkelijk kan aanvallen en opeten. In tegenstelling tot andere zeeschildpadden kunnen zijn kaken niet kauwen of scheuren. In plaats daarvan zijn ze aangepast aan een dieet van zachte dieren.
De mond en keel van de lederschildpad zijn bedekt met scherpe stekels. Hiermee kan hij zich vastklampen aan kwallen en andere glibberige, zachte prooien.
Een uitzonderlijke eigenschap
Een andere handige aanpassing van de lederschildpad die ze anders maakt dan andere schildpadsoorten, is dat ze in koudere zeeën kunnen overleven. In tegenstelling tot veel andere schildpadden die liever in warmer water zitten, hebben lederschildpadden een dikke vetlaag en een speciaal bloedcirculatiesysteem waardoor ze ook in heel koud oceaanwater goed kunnen functioneren.
Lederschildpadden gedijen niet alleen goed in warm en koud water, maar kunnen ook opmerkelijk diep duiken. Hun vermogen om tot 1.200 meter diep te duiken is een prestatie die door geen enkele andere schildpadsoort wordt geëvenaard. Het bewijst hun ongelooflijke weerstand tegen druk. Deze diepe duiken zijn ook niet kort. Lederschildpadden kunnen tot wel 85 minuten onder water blijven voordat ze naar de oppervlakte moeten om lucht te happen. Door deze lange duiktijd kunnen ze effectiever jagen in diepere delen van de oceaan, waar meer prooidieren zijn.
Wat is de wetenschappelijke naam van een lederschildpad?
De wetenschappelijke naam van de lederschildpad is Dermochelys coriacea. Deze Latijnse naam komt van de unieke fysieke kenmerken die deze schildpad onderscheiden van andere zeeschildpadden. Dermochelys betekent ‘huidschildpad’, wat verwijst naar hun opvallende lederen schild, en coriacea betekent ‘gemaakt van leer’.
Zijn lederschildpadden bedreigd?
Lederschildpadden staan op de IUCN-lijst van kwetsbare diersoorten. Hoewel ze niet als bedreigd worden beschouwd, betekent deze classificatie dat er nog steeds een groot risico bestaat dat lederschildpadden in het wild uitsterven.
Waar leven lederschildpadden?
Lederschildpadden hebben een verbazingwekkend aanpassingsvermogen en leven in verschillende wateromgevingen over de hele wereld. Ze komen voor in zowel gematigde als tropische oceanen, van de open zee tot ondiepe getijdengebieden.
Lederschildpadden hebben zelfs het grootste verspreidingsgebied van alle reptielensoorten en overtreffen daarmee mogelijk alle gewervelde dieren op aarde. Ze komen voor in alle oceanen ter wereld, behalve in de poolzeeën. Ze zijn vaak te vinden in de Stille, Atlantische en Indische Oceaan, en in de Middellandse Zee.
Hun verspreidingsgebied is zo groot dat ze meestal 5.950 kilometer (zowel heen als weer terug) afleggen tussen hun broed- en voedselgebieden. Ze leven zo ver noordelijk als Canada, Alaska en Noorwegen en zo ver zuidelijk als Nieuw-Zeeland en Zuid-Amerika.
Bedreigingen
Menselijke activiteiten en de vernietiging van hun leefgebied zijn de voornaamste bedreigingen voor lederschildpadden. Het zijn de redenen dat ze een kwetsbare diersoort zijn.
Menselijke activiteiten
Lederschildpadden worden vaak onbedoeld slachtoffer van de visserij. Ze raken regelmatig verstrikt in netten, waardoor ze als bijvangst worden gevangen en vaak verdrinken. Ook worden ze het slachtoffer van aanvaringen door schepen.
Stedelijke ontwikkeling en scheepvaart
De stranden waar ze nestelen, brengen ook gevaren met zich mee. Door de snelle ontwikkeling van kustgebieden wordt het natuurlijke leefgebied van deze schildpadden vernietigd. Dit gebied is essentieel is voor het nestelen en overleven van de dieren. Ook het stelen van eieren is een probleem.
Zelfs als we de vernietiging van hun leefgebied en de jacht buiten beschouwing laten, zullen maar heel weinig lederschildpadden volwassen worden. Naar schatting bereikt slechts één op de 1.000 jongen de volwassen leeftijd. Dit schokkende cijfer wordt nog verder verergerd door menselijke activiteiten. Extra gevaren zoals verstrikking in afgedankte visnetten of botsingen met schepen kunnen hun kansen nog verder verkleinen.
Vervuiling
Een andere grote bedreiging is vervuiling, vooral plastic afval dat in de oceaan drijft. Lederschildpadden eten vooral kwallen, en plastic zakken die in het water drijven zien er ongeveer hetzelfde uit. Daardoor eten lederschildpadden per ongeluk plastic, wat vaak dodelijk voor ze is.
Naast plastic afval vormen ook chemische vervuiling en andere giftige stoffen die in zee worden gedumpt een bedreiging voor lederschildpadden. Door hun zoekgedrag naar voedsel komen deze schildpadden vaak in aanraking met deze stoffen, zowel rechtstreeks als door het eten van dieren die deze stoffen hebben binnengekregen.
Door hun wijde verspreiding zijn de populaties in sommige delen van de wereld stabieler dan in andere. Terwijl de populaties in de Atlantische regio's stabiel lijken te zijn of zelfs toenemen, gaat het minder goed met de lederschildpadden in de Stille Oceaan. In deze regio hebben kustontwikkeling en andere menselijke activiteiten een grote impact op de lederschildpadden.
Vernietiging van leefgebied
Landontwikkeling
De leefgebieden van lederschildpadden worden op verschillende manieren aangetast. Om te beginnen is er de directe invloed van de mens: broedplaatsen worden vaak vernietigd voor bouwprojecten en landontwikkeling. Ook het illegaal rapen van eieren is een groot probleem.
Landontwikkeling aan de kust is een enorme bedreiging. Pasgeboren schildpadjes gaan na hun geboorte instinctief vanuit hun nest naar de zee, en kunstlicht in nieuw ontwikkelde kustgebieden kan ze in de war brengen. Hierdoor komen ze niet bij het water en lopen ze gevaar.
Veel van deze kustontwikkelingen hebben geleid tot meer toerisme, wat ook gevolgen heeft voor de schildpadden. Nachtelijke activiteiten op het strand met luide muziek of kampvuren kunnen broedende vrouwtjes verstoren en hen ervan weerhouden eieren te leggen. Ook het toegenomen scheepvaartverkeer als gevolg van het kusttoerisme vormt een bedreiging.
Klimaatverandering
Klimaatverandering heeft eveneens gevolgen voor deze kwetsbare ecosystemen. Stijgende temperaturen kunnen de toestand van het zand veranderen; en een goede toestand is nodig om succesvol eieren te leggen en uit te broeden. Omdat de overlevingskansen van schildpadden al erg laag zijn, kan dit gevolgen hebben voor het voortbestaan van de soort.
Naast veranderingen in hun ecosystemen kan klimaatverandering ook gevolgen hebben voor de natuurlijke vijanden van lederschildpadden. Zowel orka's als tijgerhaaien jagen op lederschildpadden, wat hun strijd om te overleven nog moeilijker maakt.
Veelgestelde vragen
Wat eten lederschildpadden?
Lederschildpadden zijn omnivoren. Ze eten eigenlijk alles, maar ze zijn vooral dol op kwallen.
Hoe groot worden lederschildpadden?
Lederschildpadden kunnen wel twee meter lang worden en wel 1.000 kilo wegen.
Waar leven lederschildpadden?
Lederschildpadden hebben een verbazingwekkend aanpassingsvermogen en leven in verschillende mariene omgevingen over de hele wereld. Ze komen voor in zowel milde als in tropische oceanen, van de open zee tot ondiepe getijdengebieden.
Ze leven in alle oceanen ter wereld, behalve in de poolzeeën. Lederschildpadden zijn zo ver noordelijk als Canada, Alaska en Noorwegen waargenomen, en zo ver zuidelijk als Nieuw-Zeeland en Zuid-Amerika.
Waarom worden lederschildpadden bedreigd?
Lederschildpadden worden als kwetsbaar beschouwd vanwege de vele bedreigingen waarmee ze te maken hebben. Dit zijn onder andere de vernietiging van hun leefgebied, klimaatverandering, en menselijke activiteiten zoals botsingen door schepen, vervuiling, verstrikking en het stelen van eieren. Al deze factoren samen hebben ertoe geleid dat lederschildpadden kwetsbaar zijn geworden.
Hebben lederschildpadden tanden?
Lederschildpadden hebben geen tanden zoals wij die kennen. Ze hebben ook niet de typische platen waarmee andere zeeschildpadden hun prooien verpletteren. Wel hebben ze puntige stekels en scherpe kaken waarmee ze zich goed kunnen voeden met zachte prooien zoals kwallen. Hun mond en keel zijn voorzien van naar achteren gerichte stekels waarmee ze hun gelatine-achtige prooien kunnen vasthouden.
Ons werk
IFAW's toegewijde team van natuurbeschermers, beleidsdeskundigen en dierenreddingsspecialisten is over de hele wereld actief. We werken samen met lokale gemeenschappen, organisaties en overheden om wilde dieren te beschermen.
In 2021 hielp het reddingsteam van IFAW bij de redding van een lederschildpad die was aangespoeld op Cape Cod, VS. De schildpad werd met succes gered, onderzocht en voorzien van een satellietzender om zijn bewegingen te volgen, waarna hij weer in de oceaan werd vrijgelaten.
In 2023 stuurde IFAW na orkaan Otis een rampenresponsteam naar Mexico. Op verzoek van de autoriteiten bezocht het team talrijke broedplaatsen van lederschildpadden om de situatie te evalueren en aanbevelingen te doen voor de bescherming van de broedplaatsen, waarvan er vele zwaar waren getroffen door de storm.
Hoe kun je helpen?
Lederschildpadden worden vooral bedreigd door dingen die wij mensen doen. Minder plastic gebruiken is een manier om lederschildpadden en andere zeeschildpadden te helpen. Ook kun je deze soort beschermen door op hun broedplaatsen te letten, en moederschildpadden, eieren en jongen met rust te laten.
IFAW zet zich in om zeedieren over de hele wereld te beschermen.
