IJsbeer
De ijsbeer, ook wel poolbeer genoemd, is de grootste beer en het grootste landroofdier ter wereld. Mannetjes kunnen wel 800 kilo wegen en 3 meter lang worden. Ze leven in de met ijs bedekte wateren van het Noordpoolgebied, in Canada, Groenland, Rusland, de Verenigde Staten (Alaska) en Noorwegen.
Een paar van de meest verbazingwekkende feiten over ijsberen hebben te maken met hoe ze eruitzien. Hun huid is zwart en ze hebben een dikke, doorschijnende vacht die zichtbaar licht weerkaatst, waardoor ze er voor ons wit uitzien. Ze hebben een blauwe tong en enorme poten van ongeveer 30 centimeter breed.
De voornaamste voedselbron van ijsberen zijn zeehonden, maar slechts 2% van hun jachtpogingen is succesvol. Daarom moeten ze ongeveer 50% van hun tijd besteden aan jagen om genoeg voedsel te vinden om te overleven.
IJsberen zijn pas 150.000 jaar geleden ontstaan uit bruine beren. De twee soorten kunnen nog steeds met elkaar kruisen. De nakomelingen, die ‘ijsgrizzly’, 'pizzlybeer' of 'grolarbeer' worden genoemd, lijken fysiek op beide soorten en worden meestal geboren uit ijsberenmoeders en opgevoed als ijsberen.
In tegenstelling tot bruine beren hoeven ijsberen in de winter geen hol te maken, omdat ze het hele jaar door voedsel kunnen vinden. Zwangere vrouwtjes maken echter wel holen om een warmere omgeving te creëren voor hun welpen, die te jong zijn om de intense kou te overleven.
Na de geboorte gebruikt een moederijsbeer haar vetreserves om melk te produceren voor haar jongen, voordat ze hen leert jagen. Welpen blijven tot wel drie jaar bij hun moeder, tot ze zelfstandig worden.
IJsberen staan aan de top van de voedselketen in hun ecosysteem en helpen de gezondheid van hun omgeving in stand te houden. Ze dienen ook als indicatorsoort: ze helpen ons de effecten van klimaatverandering op het zee-ijs en het leven dat daarvan afhankelijk is, in de gaten te houden.
Wat is de wetenschappelijke naam van een ijsbeer?
De wetenschappelijke naam van de ijsbeer is Ursus maritimus, wat in het Latijn ‘zeebeer’ betekent. Dit verwijst naar hun zwemvaardigheid, de zeedieren waarop ze jagen en het zee-ijs waarop ze een groot deel van hun leven doorbrengen. IJsberen worden geclassificeerd als zeezoogdieren vanwege de zwemvliezen tussen hun tenen.
Zijn ijsberen met uitsterven bedreigd?
IUCN heeft ijsberen de afgelopen 40 jaar meestal als ‘kwetsbaar’ geclassificeerd, hoewel er geen concrete gegevens over hun populatieaantallen beschikbaar zijn. Van de 19 subpopulaties neemt er één toe, vijf zijn stabiel en vier nemen af. Van de overige negen zijn onvoldoende gegevens beschikbaar.
Vervuiling, jacht en commerciële activiteiten van mensen vormen allemaal bedreigingen voor de ijsbeerpopulaties, maar klimaatverandering is hun grootste probleem.
Waar leven ijsberen?
De meeste ijsberen leven ten noorden van de poolcirkel, maar sommige populaties komen ook voor in meer zuidelijke gebieden, zoals de Hudsonbaai in Manitoba in Canada. Ook Alaska, Rusland, Groenland en de noordelijke eilanden van Noorwegen zijn leefgebieden van ijsberen.
Het leefgebied van ijsberen bestaat uit zee-ijs en nabijgelegen kusten waar zwangere ijsberen hun holen maken. Mannelijke ijsberen brengen ook tijd door op het land tijdens de warmere maanden, wanneer veel van het zee-ijs is gesmolten.
Bedreigingen
Er zijn een aantal bedreigingen voor ijsberen die volgens experts in de nabije toekomst nog veel erger zullen worden. De meeste hebben te maken met het natuurlijke leefgebied van ijsberen, het zee-ijs, dat bedreigd wordt door klimaatverandering en een toenemende aanwezigheid van mensen.
Klimaatverandering
Zee-ijs is essentieel voor het leven van ijsberen, omdat ze daar het grootste deel van hun prooien vangen. Het is vooral belangrijk voor vrouwtjes, die genoeg vet moeten opslaan om zichzelf en hun jongen te voeden zolang de welpen nog te klein zijn om het hol te verlaten. Als ze voor de geboorte niet genoeg voedsel kunnen vangen, raken ze uitgeput en zullen hun jongen niet overleven.
Helaas gaat het smelten van het zee-ijs in het Noordpoolgebied veel sneller dan veel experts hadden voorspeld. Tot nu toe is er al bijna 2.000.000 km² aan zee-ijs verloren gegaan. De ijskap blijft gestaag krimpen: elke 10 jaar verdwijnt 14%.
Vervuiling
Vervuilende stoffen van menselijke activiteiten komen via de lucht, oceaanstromingen en rivierafvoer in het Noordpoolgebied terecht. Hoewel de effecten van deze verontreinigende stoffen nog onzeker zijn, weten we dat ijsberen worden blootgesteld aan de hoogste concentraties giftige stoffen omdat ze aan de top van de voedselketen staan. Naarmate de verontreinigende stoffen zich in elke schakel van de voedselketen ophopen, krijgt elk dier de schadelijke stoffen binnen waaraan zijn prooi is blootgesteld.
Huidig onderzoek wijst erop dat de verontreinigende stoffen in sommige subpopulaties van ijsberen de hormoonhuishouding, het immuunsysteem en de voortplanting kunnen verstoren.
Commerciële activiteiten van mensen
Door de stijgende temperaturen smelt het zee-ijs, waardoor gebieden die voorheen ontoegankelijk waren voor menselijke ontwikkeling nu open komen te liggen. Toerisme, scheepvaart en geplande ontginningsprojecten zullen het leefgebied van ijsberen binnendringen en hun voortbestaan bedreigen.
Overmatige menselijke ontwikkeling kan de beschikbaarheid van voedsel beïnvloeden, de verontreiniging in het gebied vergroten en de kans op conflicten tussen mensen en dieren vergroten.
Mens-dier-conflicten
Wanneer ijsberen worden gedwongen om meer tijd op het land door te brengen in plaats van op het zee-ijs, worden ze aangetrokken door menselijke nederzettingen. Hun sterke reukvermogen helpt hen om tot op een kilometer afstand vlees en prooien te vinden. Daarnaast worden ze aangetrokken door de geur van honden, afval en opgeslagen voedsel uit menselijke nederzettingen.
Wanneer dit gebeurt, reageren mensen vaak met dodelijk geweld, omdat aanvallen van ijsberen rampzalige gevolgen kunnen hebben voor mensen en hun eigendommen. Als de menselijke activiteiten in het leefgebied van ijsberen toenemen, zal dit waarschijnlijk leiden tot meer conflicten.
Veelgestelde vragen
Wat eten ijsberen?
Ijsberen zijn, in tegenstelling tot de meeste andere berensoorten, vooral vleeseters. Ze jagen vooral op ringelrobben en baardrobben. Robbenvet is heel goed voor ijsberen, omdat ze een dikke vetlaag nodig hebben om warm te blijven en hun jongen te voeden.
Ze jagen door op zee-ijs te wachten tot de zeehonden naar boven komen om lucht te happen. Ze zoeken ook naar holen met zeehondenpups in het ijs, waarbij ze hun reukvermogen gebruiken om ze te vinden.
Het jagen is echter vaak niet succesvol en het komt regelmatig voor dat ijsberen bij andere bronnen op zoek gaan naar voedsel. Ze eten kadavers van walvissen en walrussen en zoeken naar vogeleieren en andere voedselbronnen.
Gaan ijsberen in winterslaap?
Andere soorten beren gaan in winterslaap omdat er in de winter weinig te eten is en sneeuwval het moeilijk maakt om zich door hun leefgebied te verplaatsen.
Voor ijsberen is de winter echter de beste tijd om hun vette prooien te vangen. Meer ijs betekent dat zeehonden minder snel kunnen ontsnappen nadat ze boven water zijn gekomen om adem te halen, waardoor ijsberen een betere kans hebben om ze te vangen. Daarom houden ijsberen geen winterslaap.
Ze jagen zelfs vooral in de winter en bouwen dan zoveel mogelijk vet op om de zomermaanden door te komen, wanneer het moeilijker is om aan voedsel te komen.
Hoeveel weegt een ijsbeer?
Een mannelijke ijsbeer kan tot 800 kilo wegen, wat ongeveer het gewicht is van tien mannen samen. Vrouwtjes zijn veel kleiner en wegen meestal 460 kilo. Na een succesvol jachtseizoen, wanneer ijsberen hun maximale hoeveelheid vet hebben opgeslagen, kunnen ze tot 50% meer wegen dan normaal.
Hoe groot is een ijsbeer?
De lengte van een ijsbeer van neus tot staart kan tot drie meter zijn.
Welke kleur heeft de huid van een ijsbeer?
Hoewel ijsbeerwelpen worden geboren met een roze huid, wordt deze na 3 tot 4 maanden zwart. Wetenschappers weten niet precies waarom deze verandering plaatsvindt, maar de meeste theorieën houden verband met de zon.
Zwart absorbeert de warmte van de zon beter, waardoor ijsberen mogelijk warmer blijven in hun koude leefgebied. Een donkere huid is ook beter bestand tegen UV-straling. Dit is handig voor ijsberen, omdat zonlicht sterker wordt wanneer het weerkaatst op sneeuw, zee-ijs en water.
Welke kleur heeft de vacht van een ijsbeer?
De ijsbeer heeft zijn kenmerkende ‘witte’ vacht ontwikkeld om zich aan te passen aan koudere omgevingen toen de soort zich afsplitste van de bruine beer, zijn voorouder. Hoewel we de vacht van ijsberen als wit zien, is deze eigenlijk doorschijnend, wat betekent dat het geen kleur heeft en gedeeltelijk doorzichtig is. De vacht is ook hol, waardoor de haren het zichtbare licht verspreiden en weerkaatsen, wat het effect van een wit pigment geeft.
Hoe lang leven ijsberen?
IJsberen worden in het wild ongeveer 25-30 jaar oud.
Hoeveel ijsberen zijn er nog over?
Volgens IUCN is er niet veel bekend over het aantal ijsberen, maar sommige bronnen schatten ongeveer 26.000. Op dit moment lijkt het erop dat hun aantal niet ernstig is aangetast door mensen of klimaatverandering, maar beide problemen kunnen ijsberen snel laten uitsterven als we geen maatregelen nemen.
Hoe kun je helpen?
IJsberen zijn kwetsbaar door de toenemende bedreigingen waarmee ze te maken hebben, zoals klimaatverandering, vervuiling, commerciële activiteiten van mensen en mens-dier-conflicten.