hoog sterftecijfer noordkaper door menselijk toedoen

IFAW-dierenarts dr. Sarah Sharp: “In alle gevallen tussen 2003 en 2018 waarin de doodsoorzaak met zekerheid werd vastgesteld, is geen enkele volwassen of jonge noordkaper een natuurlijke dood gestorven. Niet één.” In het wetenschappelijk onderzoek (Engels) dat onder leiding van IFAW-dierenarts dr. Sarah Sharp door meerdere instellingen werd gedaan en dat vandaag werd gepubliceerd in Diseases of Aquatic Organisms zijn meer schokkende cijfers naar boven gekomen.

Van 43 van de in totaal 70 walvissen werd de doodsoorzaak met zekerheid vastgesteld. Daarvan was bijna 90% overleden als direct gevolg van door mensen veroorzaakt trauma: door verstrikking in visnetten en door een aanvaring met een zeeschip. 

In beide gevallen sterft de walvis een gruwelijke dood. Als noordkapers verstrikt raken in visnetten leidt dit soms tot onmiddellijke verdrinking, maar vaak ook sterven zij een langzame, pijnlijke dood doordat zij steeds meer verstrikt raken in de touwen. Hoewel er pogingen zijn gedaan om dit tegen te gaan, blijkt uit onderzoeken vanaf 1970 tot nu dat het aantal doden door verstrikking alleen maar is toegenomen van 21% naar 51%. Het touw wikkelt zich om vinnen, staart, kop of bek van de walvis, veroorzaakt diepe snijwonden en leidt soms zelfs tot gedeeltelijke amputatie van de vinnen. Aanvaringen met schepen veroorzaken trauma's die het dier fataal worden, zoals ernstige schedel-, kaak- en wervelfracturen of diepe snijwonden met veel bloedverlies en staartamputaties. 

Het leefgebied van de noordkaper ligt in een zeer druk bevaren zeeroute langs de kust van Florida en de Golf van St. Lawrence in Oost-Canada. Door de grote bedrijvigheid in dit gebied is er een zeer hoog risico op verstrikkingen in netten of aanvaringen door zeeschepen, met een dodelijke afloop. Dit is des te zorgwekkender omdat er wereldwijd nog maar zo'n 411 noordkapers zijn. Commerciële walvisvaart is weliswaar al sinds 1935 verboden, maar door verstrikkingen en aanvaringen neemt de populatie nog steeds sterk af.

Dr. Sharp: “Uit dit onderzoek blijkt overduidelijk dat deze dieren de mogelijkheid wordt ontzegd tot een normaal productief leven, omdat zij door menselijke activiteiten voortijdig sterven. Met zo'n hoog sterftecijfer redt deze kleine populatie het niet. Het goede nieuws echter is dat als de VS en Canada nu gericht maatregelen afdwingen en daar actief op handhaven, verder voortijdig sterven van walvissen daarmee wordt voorkomen.

Naar aanleiding van de bevindingen van het onderzoek adviseren dr. Sarah Sharp en haar team om touwloze visnetten te gebruiken, snelheidsbeperkingen voor schepen verder door te voeren in de habitat van de noordkaper en beheerstrategieën te implementeren, zoals het sluiten van visserijtakken. 

De conclusie van Sharp is dat “bij zo'n kleine populatie en een dalend geboortecijfer zelfs het verlies van een enkel dier een enorme weerslag heeft op het herstel op de lange termijn van de soort als geheel. De cijfers wijzen maar in één richting: wij moeten nu onmiddellijk het tij keren om een diersoort te redden die acuut met uitsterving wordt bedreigd.”