extreme weersomstandigheden over de hele wereld: wat gebeurt er?

Het IPCC heeft net een nieuw klimaatrapport uitgebracht waarin wordt bevestigd dat de aarde opwarmt. Lees het rapport hier (Engels).

De afgelopen drie decennia heb ik in Afrika gewerkt, waar ik de gevolgen van klimaatverandering met mijn eigen ogen heb gezien. Generaties lang hebben boeren hun gewassen geteeld en geoogst tijdens zeer specifieke perioden in het jaar. Met behulp van kleine verschillen in weerpatronen konden ze zelfs vroeg voorspellen of het een goed of slecht seizoen zou zijn. Natuurlijk waren er, zoals we allemaal weten, rampzalige droge jaren met daaropvolgende hongerperioden. Maar voor het grootste deel waren de seizoenen regelmatig en konden ze worden voorspeld. Ik werkte in Kameroen eind jaren 90 toen ik voor het eerst de gevolgen van klimaatverandering zag optreden. Boeren waren klaar met hun velden, omgeploegd en voorbereid om te planten, maar de regen kwam te laat. In de loop van de komende seizoenen zag ik hoe boeren worstelden om oogsten te beschermen met het steeds veranderende klimaat. Korte regens kwamen eerder dan verwacht, intense droogtes duurden soms maanden langer dan normaal. Plotselinge opvolgende overstromingen verergerden de aanhoudende winderosie, waardoor cruciale vruchtbare grond verloren ging. De impact op de lokale gemeenschappen was verwoestend.

Toen ik begin jaren 2000 met herders begon te werken in van nature al droge gebieden, werd het duidelijk dat niet alleen de intensiteit van de ongunstige klimaatgebeurtenissen was veranderd, maar ook de frequentie. Waar ernstige droogteperiodes altijd al deel uitmaakten van de nomadische patronen, werden deze er slechts eens in de 15-20 jaar verwacht. De kuddes zouden worden gedecimeerd, bitter, maar de herders hadden genoeg tijd om ervan te herstellen. Het ecosysteem zorgde nog steeds voor een hard, maar duurzaam levensonderhoud voor de veehouders en het was rijk aan biodiversiteit.

Een nieuwe realiteit van extreem weer

Deze extreme droogtes kwamen vaker voor, tot zelfs eens in de 3-5 jaar. Levensonderhoud en ecosystemen zijn niet langer veerkrachtig genoeg om volledig te herstellen. Voor een groot deel van de westerse wereld leek wat er in Sub-Sahara gebeurde nog een ver-van-mijn-bed-show. De reacties hier waren minimaal en onbeduidend, op zijn zachtst gezegd.

Klimaatgebeurtenissen beginnen nu de laatste jaren dichter bij huis toe te slaan. Australië kreeg tegelijkertijd te maken met bosbranden en grote overstromingen, terwijl Noord-Amerika steeds vaker te maken heeft met hittegolven, grote bosbranden en orkanen die een ander gedrag vertonen. Het afgelopen jaar zijn er in Europa grotere stormen ontstaan ​​op het continent, naast de toenemende hittegolven en bosbranden. En het meest recent hebben we de verwoestende overstromingen in Duitsland, België en Nederland gezien, met daarna ook overstromingen in Londen. En dan spreken we nog niet eens over de pandemie en de link met klimaatverandering!

Wat we weten uit de modellen (nogmaals bevestigd in het laatste IPCC rapport) is dat Europa nattere winters en warmere zomers kan verwachten, met regen die waarschijnlijk in kortere perioden zal vallen, waardoor het risico op grote overstromingen toeneemt. Verstedelijking, wegeninfrastructuur, tegels in alle tuinen, gecombineerd met de recente zondvloed, maakt dat de waterbuffercapaciteit dramatisch afneemt. Zelfs met extra infrastructuren voor verhoogde waterbergingscapaciteit (in de Ardennen) of 'Ruimte voor Rivieren'-plannen (in Nederland). De wereldwijde gebeurtenissen van deze zomer hebben aangetoond dat deze IPCC voorspellingen nauwkeurig zijn, en al jaren eerder blijken uit te komen dan voorspeld.

We moeten ons aanpassen in doen en laten en tegelijkertijd actie ondernemen. De natuur zelf is veerkrachtig en kan helpen om ons te laten inzien welke weg voorwaarts we moeten nemen. Beschermen van de biodiversiteit kan bijvoorbeeld beschermen tegen klimaatverandering. Neem dieren zoals bosolifanten, pangolins en walvissen, die algemeen worden beschouwd als 'ecosysteemingenieurs'. Ze spelen een sleutelrol in het behoud van de veerkracht van deze ecosystemen, waardoor de natuur bijvoorbeeld ook meer CO2 kan vastleggen. Deze vorm van koolstof 'vastlegging' helpt overtollige koolstof uit de atmosfeer te halen waar het anders warmte zou absorberen en weerkaatsen, en dus zou bijdragen aan klimaatverandering.

Terwijl rampen over de hele wereld in intensiteit en frequentie toenemen, is het Disaster Response & Risk Reduction-team van IFAW druk bezig met het redden van dierenlevens, het verminderen van de impact, het helpen van kwetsbare gemeenschappen en het verstrekken van middelen om de veerkracht te vergroten.

Als individu of gezin zijn er kleine dingen die je kunt doen om actie te ondernemen. Alle bijdragen, hoe klein dan ook, van miljarden mensen zullen een verschil maken voor deze planeet.

Acties die je kunt ondernemen:

• verbruik minder, hergebruik en recycle
• investeer in hernieuwbare energie
• bedenk hoe je op vakantie gaat en reist (blijf in de buurt of neem de trein in plaats van te vliegen)
• lobby voor meer groen in je eigen buurt of plant meer groen in je eigen tuin (als je die hebt)
• koop lokaal voedsel van boeren en eet seizoensgebonden
• laat je stem horen: stem voor wetgeving die milieubescherming ondersteunt

Ik weet het, makkelijker gezegd dan gedaan, ik pleit ook schuldig, maar als we allemaal een kleine stap zetten en vooral onze regeringen en producenten ertoe aanzetten milieubewuster en duurzamer te zijn, zal dat ons milieu, onze dieren en onze planeet helpen – de plek die we thuis noemen!

– Joep van Mierlo,

IFAW Regionaal Directeur Europa