de EU moet harder ingrijpen om olifanten te beschermen

De voorstellen van de Commissie om de regels voor ivoorhandel aan te scherpen, zijn niet streng genoeg, vinden Mark Jones, Joanna Swabe en Eleonora Panella. Alleen een algeheel verbod op ivoorhandel met beperkte uitzonderingen zal de massale olifantenstroperij een halt toeroepen en voorkomen dat hele populaties uitsterven.

Binnenkort zal er geen olifant meer te vinden zijn in de Afrikaanse graslanden, savannes en bossen. Er worden jaarlijks meer dan 20.000 olifanten gedood omwille van hun ivoor. Deze reusachtige dieren zijn nog steeds slachtoffer van grootschalige ivoorstroperij, ondanks het verbod op commerciële ivoorhandel uit 1989 door de Conventie Inzake de Internationale Handel in Bedreigde Uitheemse Dieren en Planten.

Uit recent onderzoek blijkt inderdaad dat de stroperijcijfers in grote delen van Afrika sinds 2011 niet zijn gedaald. Een schokkende conclusie. Internationale criminele organisaties zien handel in wilde dieren, en ivoor in het bijzonder, nog steeds als handel met een laag risico en hoog rendement. Bovendien bestaat er een verband tussen handel in wilde dieren en andere criminaliteit, zoals de handel in drugs, mensen en wapens. Corruptie is een heel groot onderdeel van het probleem en heeft invloed op de wetgeving, economieën en sociale stabiliteit.

De kans is groot dat dit probleem door de COVID-19-pandemie nog meer zal verergeren. De huidige crisis en de dalende inkomsten in de toeristische sector kunnen leiden tot een toename van Afrikaanse olifantenstroperij. Dit zet de acties voor de bescherming van wilde dieren en de bestrijding van stroperij van de overheden en ngo's flink onder druk.

De EU speelt een onmiskenbare rol in de olifantenstroperij. Als transitroute tussen Afrika en de lucratieve Aziatische markten fungeert de EU als actieve speler in de internationale ivoorhandel. Illegaal ivoor wordt ook nog steeds verkocht binnen de EU: in maart werden er, met hulp van Europol, in Spanje en Portugal 355 ivoren beeldjes en slagtanden in beslag genomen van online verkopen en veilingen. 

Er is ook sprake van een groeiende legale ivoorhandel in Europa. Veelal gaat het hier om 'antiek'. Maar ook de verkoop van ivoren voorwerpen die zijn gemaakt van de slagtanden van dieren die al lang dood zijn, draagt bij aan de toename van de Afrikaanse olifantenstroperij. Dit stimuleert namelijk de vraag naar deze producten en werkt illegaal ivoor en criminaliteit in de hand.

Als dierenbeschermingsorganisaties proberen we de EU al heel lang zover te krijgen om een verbod op de import, her-export en nationale ivoorhandel in te voeren. In juli 2017 gaf de Commissie een richtlijn aan de lidstaten om de her-export van onbewerkt ivoor te verbieden, maar dit advies is juridisch niet bindend.

De afgelopen drie jaar hebben er een aantal vergaderingen met betrokkenen plaatsgevonden en in 2017 werd er zelfs een openbare inventarisatie georganiseerd met maar liefst 90.000 reacties. Het merendeel van deze mensen stemden voor een algeheel verbod. En toch treedt de Commissie nog steeds niet op.

De recent aangenomen EU Biodiversity Strategy to 2030 was een uitgelezen kans om besluitvaardige stappen te zetten. De Commissie heeft een belofte gedaan om de regels voor ivoorhandel verder aan te scherpen in de strijd tegen handel in wilde dieren. Dit heeft helaas slechts geleid tot een paar kleine wijzigingen in de huidige regels, terwijl er eigenlijk een algeheel verbod nodig is.

Bovendien is er nog steeds een gebrek aan informatie van de nationale autoriteiten ten aanzien van de inbeslagname van ivoor en het aantal verstrekte vergunningen in de EU. Ook is er geen registratie-, inspectie- en handhavingsprocedure om de verplaatsing van ivoor binnen de EU te monitoren. Ook een registratie- of licentiesysteem voor ivoorimporteurs, -exporteurs, -handelaren of -fabrikanten ontbreekt.

Alleen een algeheel verbod op ivoorhandel via de EU zal de druk op wilde olifanten doen verminderen. Dit betekent niet dat de EU onverwacht bij gezinnen binnen moet vallen om hun dierbare familie-erfstukken in beslag te nemen of muzikanten hun met ivoor ingelegde instrumenten af moet pakken. Het bezit van ivoor zou nog steeds zijn toegestaan voor niet-commerciële en wetenschappelijke doeleinden. De commerciële ivoorhandel dient echter in zijn geheel te worden verboden.

We staan hier niet alleen in. Vele andere ngo's en zowel de African Elephant Coalition als het Elephant Protection Initiative, bestaande uit 21 Afrikaanse landen die hun eigen olifantenpopulaties willen beschermen, hebben eveneens opgeroepen om de EU-ivoormarkten te sluiten. Ook de Conventie Inzake de Internationale Handel in Bedreigde Uitheemse Dieren en Planten en ICUN hebben onlangs resoluties aangenomen die ervoor pleiten dat de landelijke ivoormarkten worden gesloten.

Als de EU haar internationale leiderschapsrol op het gebied van handel in wilde dieren serieus neemt, moet ze doortastend optreden en de ivoormarkt in de EU sluiten. Als de EU in gebreke blijft, staat dit haaks op de internationale ontwikkelingen. Bovendien zou de EU Biodiversity Strategy hiermee worden ondermijnd.

Een algeheel verbod op ivoorhandel, met slechts beperkte uitzonderingen, is de enige manier waarop de EU zichzelf vrij kan pleiten. 

- Dr. Mark Jones, Head of Policy bij the Born Free Foundation

- Dr. Joanna Swabe, Senior Director of Public Affairs bij Humane Society International/Europe

- Eleonora Panella, Senior Wildlife Campaigner bij International Fund for Animal Welfare (IFAW)